Yapay zekanın olumsuz kullanımı adalet anlayışını zedeleyebiliyor – İstanbul Medipol Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Faik Tanrıkulu: – “Bu teknolojilerin değerlendirmelerine bağlı olarak insanların kuşkulu kabul edilmesi adalet anlayışını zedeleyebiliyor” – “Çin hükümeti bu süreçte insanların akıllı telefonlarını yakından izlemiş, yüz milyonlarca yüzü tanıyan kameraları kullanmaktan kaçınmamıştı” – “Myanmar’da ve Etiyopya’daki etnik çatışma da şiddetin artmasında bu platformun (Facebook) tesiri olduğu ortaya çıktı”
Yapay zeka teknolojileri eğitimden sıhhate, güvenlikten eğlenceye kadar hayatın her alanından kullanım alanlarını süratle genişletiyor. Özellikle tekrar eden ve rutin işlerde getirdikleri çarçabuk iş hayatında merkezi bir rol oynamaya başlayan yapay zeka teknolojileri, güvenlik münasebetleri ile özel hayatın saklılığı üzere bahislerde ise kaygılara sebep oluyor.
İstanbul Medipol Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Faik Tanrıkulu, son devirde yapay zekanın olumsuz kullanımı sorunu ile ilgili görüşlerini paylaştı.
İktidarların hem sensörler hem de algoritmalar aracılığıyla sürekli farklı noktaları takip edebildiğini belirten Tanrıkulu, “Bu hususta yeni teknolojileri kullanan ülkelerin başında Çin geliyor. Çin hükümeti bu süreçte insanların akıllı telefonlarını yakından izlemiş, yüz milyonlarca yüzü tanıyan kameraları kullanmaktan kaçınmamıştı. Hatta insanların beden sıcaklıklarını, tıbbi durumlarını denetim etmeye ve bildirmeye zorlamıştı.
Bu kapsamda ülkelerin hem ulusal güvenlik hem de hudut idaresi konusunda bu teknolojileri kullanması insan hakları açısından tasa verici olabiliyor. Çünkü yapay zekâ araçları gerek insanların profilini çıkararak artan hata ve terörist faaliyet alanlarını belirleyebilmek için toplumsal medya gönderilerini, seyahat kayıtlarını ve suç istatistiklerini cezai muahede için kullanabiliyor. Bu teknolojilerin değerlendirmelerine bağlı olarak insanların kuşkulu kabul edilmesi adalet anlayışını zedeleyebiliyor.” halinde konuştu.
MYANMAR’DAKİ ŞİDDET OLAYLARININ ARTMASINDA YAPAY ZEKANIN ROLÜ
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün Myanmar’ın askeri cuntasının arananlar listesini yüz ve plaka tanıma sistemiyle Çinli teknoloji şirketi tarafından sağlanmasını eleştirdiğini belirten Tanrıkulu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Ayrıca 20018 yılında Facebook’un kullandığı yapay zekâ algoritmalar belli bir müddet sonra şiddet içerikli sayfalar önermeye başlaması teknolojinin olumsuz kullanımını gözler önüne getirdi. Guardian gazetesinin bir rapora dayandırdığı haberde, Facebook Myanmar’daki darbe protestocularına karşı şiddeti teşvik eden paylaşımları platformun berbata kullanmasını kısıtlama kelamı vermesine karşın kaldırmadı.
Küresel Witness hak kümesi, Facebook teklif algoritmasının kullanıcıları şirket siyasetlerini ihlal eden içeriği görüntülemeye devam ettiğini tespit etti. Ayrıyeten şirketin küfürlü içerik barındıran asker yanlısı sayfa önerdiğini ortaya çıkardı. Bu nedenle Myanmar’da ve Etiyopya’daki etnik çatışma da şiddetin artmasında bu platformun tesiri olduğu ortaya çıktı. Myanmar’da nüfusun yarısını Facebook’u faal kullanıyor. Münasebetiyle tesirli olan bu platformun manipülasyon ve etkileşim siyasetlerini yapay zekâ teknoloji ile yapıyor olması kıymetli. Şirket yetkilileri berbata kullanıldığını kabul ederek yanılgısını kabul etmişti.”
DATA SETLERİ AYRIMCILIĞA VE IRKSAL ÖNYARGILARA SEBEP OLABİLİYOR
Yapay zeka dayanaklı teknolojinin oluşturabileceği tehlikelere karşı milletlerarası örgütlerin de harekete geçtiğine değinen Tanrıkulu, “Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Kurulunun yayınladığı raporda, bu teknolojinin başta profil oluşturma, otomatik karar vermek ve makine tahsili dahil birçok özelliği ile insan hakları risklerini tahlil ettiğini bildiriyor. Komiser Bachelet bu durumu felaket olarak yorumluyor. Raporun dikkati çeken tarafı ise bu teknolojide kullanılan bilgi setlerinin hem ayrımcılığa hem de ırksal ve etnik önyargıları tetikleyecek meselelere neden olacağını açıklıyor.” diye konuştu.
Tanrıkulu, yapay zekanın mağduriyetlere sebep olmadan kullanılması için yapılması gerekenlere dair ayrıntılar vererek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Sonuç olarak, yapay zekâ teknolojisi günümüz dünyasında hayatı kolaylaştıran imkanlar oluşturduğu üzere insan hakları ihlallerini görmemezlikten gelmek gerçek bir yaklaşım olmaz. Bu tarafıyla ülkelerin ve karar vericilerin bu hususta daha fazla şeffaf, adil kıymetlendirme ve yapay zekanın kullanımının tesirleri konusunda daha açık olmalı. Hususun uzmanları bu hususta memleketler arası bir aksiyon planının çıkarılması görüşünde.
Tam bu noktada bu teknolojilerin kullanımını kısıtlamadan çok, bu alanda çalışan şirketlerin milletlerarası hukuk normlarına uyması ve denetlenebiliyor olması en önemli kıymetli konulardan. Ancak birinci olarak günümüz koşullarına teknoloji ile gelişen bu platformların ülkeler ve aktörler tarafından tarafsızca ele alınması ve mevzuatın oluşması gerekiyor. Bu durumda yapay zekanın idari ve tüzel düzenekleri ve uygulamaları gelecekte ülkelerin daha çok gündeminde olacak.”
Milliyet
