Anadolu Medeniyetleri Araştırma Merkezi (ANAMED) Kütüphanesi ve Suna Kıraç Kütüphanesi iştirakinde “Sözlü Tarihi Korumak” başlıklı söyleşi düzenlendi.
Kelamlı tarih çalışmalarının toplumsal bilimler içerisinde yer alma süreci ve kelamlı tarihin korunması bahislerinin ele alındığı çevrim içi aktiflikte, Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Dilek Öztürkmen ve Prof. Dr. Selçuk Esenbel konuşmacı olarak yer aldı.
Müdafaa Haftası kapsamında düzenlenen aktifliğin moderatörlüğünü ANAMED Ünite Kütüphanecisi Nathalie Defne Gier üstlendi.
“Türkiye kelamlı bağlantının çok kuvvetli olduğu bir yer”
Prof. Dr. Dilek Öztürkmen, her toplumun kelamlı bağlantıya farklı yaklaşımı olduğuna dikkati çekerek, “Türkiye kelamlı irtibatın çok kuvvetli olduğu bir yer. Etnografik müşahedenin de gündelik hayatın değerli modülü olduğu bir yer. Diğerlerine bakarak, kendimizi kıyaslayarak yaşayan bir toplumuz.” sözlerini kullandı.
Öztürkmen, kelamlı tarih manasında anılar dışarı anlatılanın da suskunlukların da bir anlatı olduğunu belirterek, aile tarihlerinde her şeyin anlatılamadığını ve ailelerin sırlarıyla kendilerini tanımladığını söyledi.
Kelamlı tarih arşivi kurulmasının ehemmiyetine değinen Öztürkmen, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Her kelamlı transfer ve kelamlı hatıranın toplanması çok çılgın bir şey olur fakat mümkün değil. Kelamlı tarih aslında kelamlı formatıyla kendi kendisini süzgeçten geçiriyor. Fakat arşiv oluşturma konusunda bir dilemma var. Türkiye’de ekseriyetle beşerler hayatlarını anlatmak istiyorlar. Lakin bunun bir arşivde kendi onay ve imzalarıyla derlenmesinden bir kahır duyuyorlar. Anlatısı, bir çalışmanın bir modülü olabilir fakat o anlatının bütününün arşivlenmesi konusunda imtina edebiliyorlar. Bunda da çok haksız değiller. Zira yarın, öbür gün bu arşivin nasıl kullanılacağının garantisi yok. Türkiye’de kelamlı tarihçilik öbür ülkelere kıyasla daha kolay ama kolay olduğu kadar da araştırmacıya sorumluluk yükleyen bir alan.”
Öztürkmen, kelamlı tarihçiliğin olaylardan fazla olayların nasıl hatırlandığını kayda aldığına işaret ederek, kelamlı tarih çalışmalarının 1930’lu 1940’lı yıllarda daha kolay olduğunu, bugün ise tüzel manada daha sıkıntı olduğunu lisana getirdi.
“Sözlü tarih klasik tarihçilerin en ehemmiyet verdiği yöntemdir”
Prof. Dr. Selçuk Esenbel ise kelamlı tarih çalışmalarının ve bunların korunmasının çok değerli olduğunun altını çizerek, kendi araştırmalarında kelamlı tarih dokümanlarını kullandığını söyledi.
Kelamlı tarihin 20. yüzyılda çok yeni bir alan olarak doğduğunu aktaran Esenbel, şunları kaydetti:
“Arka planında tahminen 20. yüzyılda yaşanmış savaşlar, travmalar vesaire var. Kelamlı tarih boşuna da doğmadı. Her şey güllük gülistanlık olsaydı tahminen kelamlı tarih bu kadar şuurla ortaya çıkmayabilirdi. Sistem olarak baktığımızda klasik tarihçilerin en ehemmiyet verdiği formüldür. Yazının o kadar çok esiri olduk ki tarihi, daima yazılı kaynaklar, dokümanlar ve geçmişte yazıya dökülmüş fikirler olarak yorumluyoruz. Klasik tarihçiler olayın değil, olayı yaşayanların anılarının en değerli data olduğunu söylerler. Yani şahit olmuş olan bireyle konuşman lazım. Kelamlı tarih aslında tarihçiliğin birinci bilimsel metodudur.”
Yaklaşık 1 buçuk saat süren aktifliğin sonunda, konuşmacılar, iştirakçilerin sorularını yanıtladı.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Fatih Türkyılmaz
Haberler.com
