Türkiye’de meskenlerin vazgeçilmezi olan ayçiçek yağındaki fiyat artışı, son günlerde Türkiye gündeminden düşmüyor. Artışın hem yurt içi hem yurt dışı kaynaklı nedenleri bulunuyor.
Hem TÜİK fiyatları hem yurt dışı piyasalardaki fiyatlar hem de uzmanların işaret ettiği pandemi ve iklim değişikliği kaynaklı problemler, ayçiçek yağı fiyatlarında artışın önümüzdeki periyotta de sürebileceğine işaret ediyor. Türkiye’nin bu eserde ithalata bağımlılığı da fiyat artışlarının temel nedeni olarak öne çıkıyor.
1- TÜİK’E NAZARAN BİR YILLIK FİYAT ARTIŞI YÜZDE 48
TÜİK datalarına nazaran, ayçiçek yağının bir kilogramı, Aralık 2019 ile Aralık 2020 ortasındaki son bir yılda tam yüzde 48 artışla 16 TL’yi aştı. Yalnızca aralık ayındaki artış yüzde 6,4 oldu. Ham unsur fiyatlarındaki artışa dikkat çeken dal temsilcileri, önümüzdeki periyotta ayçiçek yağında yeni artışlar bekliyor. Hakikaten, bugün açıklanan tarım eserleri üretici fiyatları bilgileri de bu duruma işaret ediyor.
TÜİK bilgilerine nazaran, ayçiçeğin kilogram fiyatı son bir yılda yüzde 52,3 arttı. Tüketici enflasyonunu gecikmeli olarak etkileyen yurt içi üretici fiyatlarına bakıldığında, “bitkisel ve hayvansal sıvı ve katı yağlar” bölümünde son bir yıllık fiyat artışının yüzde 63,3 olduğu görülüyor. Bu durum, yağ fiyatlarının önümüzdeki periyotta artacağına işaret ediyor.
2- DÜNYADA AYÇİÇEK YAĞI FİYATI ARTIYOR
Bir eserin dolar cinsinden ithalat fiyatı değişmese de Türkiye’de TL’nin döviz kurları karşısındaki bedel kaybı nedeniyle yüksek oranlı artırımlar gündeme geliyor. Lakin Türkiye’nin ithalata bağımlı olduğu bitkisel yağların dolar cinsinden global fiyatı da son devirde süratli artış kaydetti. Birleşmiş Milletler Besin ve Tarım Örgütü datalarına nazaran, dolar cinsinden hesaplanan bitkisel yağ fiyatları endeksi Aralık 2019-Aralık 2020 periyodunda yüzde 25,7 arttı. Dünyada pandemi tesiriyle mayısta tabana vuran bitkisel yağ fiyatları, daha sonra çok süratli artış kaydetti.
Gerçekten, IMF datalarına nazaran de, Kasım 2019’da global ölçekte 912 dolar olan ayçiçeği yağının ton fiyatı, Kasım 2020’de 1348 dolara yükseldi. Yıllık artış dolar cinsinden yüzde 47,8 oldu. Türkiye’nin ayçiçek yağında ithalata bağımlı olduğu ve dolar cinsinden fiyat artışına bir de 2020’de dolar/TL kurundaki yüzde 25’lik artış eklendiği düşünüldüğünde, fiyatların önümüzdeki devir daha da artabileceğini öngörmek sıkıntı değil.
3.TÜRKİYE DÜNYADA EN FAZLA AYÇİÇEK İTHAL EDEN ÜLKE
Türkiye ayçiçeğinde dışa bağımlı bir ülke. Bu nedenle, dünyadaki ayçiçek ve ayçiçek yağı fiyatlarındaki değişimler, Türkiye’deki fiyatları da direkt etkiliyor. Ayçiçekte dışa bağımlılık çok yüksek. O denli ki, resmi bilgilere nazaran Türkiye, dünyada en çok ayçiçeği ithal eden ülke pozisyonunda. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın Aralık 2020 tarihli ‘Ürün Masaları Ayçiçeği Bülteni’ bilgilerine nazaran, Türkiye dünyada ayçiçeği ithalatında yüzde 37’lik hisseyle birinci sırada.
Ticaret Bakanlığı’nın 2019 yılı Ayçiçeği Raporu’na nazaran, 2019’da Türkiye’nin yıllık ayçiçek yağı tüketimi 1 milyon 170 bin ton. Buna 490 bin ton da ihracat eklendiğinde ortaya 1 milyon 660 bin tonluk muhtaçlık çıkıyor. Lakin Türkiye’nin üretimi 1 milyon 104 bin düzeyinde. Kalan 560 bin tonluk açık, ithalatla gideriliyor.
Ayçiçekte dışa bağımlı olan Türkiye, ayçiçek yağını da ithal etmek zorunda kalıyor. Bu durumda fiyatlar da hem döviz kurlarından hem de yurt dışı fiyat dalgalanmalarından direkt etkileniyor.
YÜZDE 20 DAHA ARTIRIM YOLDA
Bitkisel Yağ Sanayicileri Derneği Lideri Tahir Büyükhelvacıgil, “Tüketicilerimizin şunu bilmesi lazım. Burada fiyatı artıran yağ sanayicileri değil. Hammadde fiyatı arttığı için son eser fiyatı yükseliyor. Üstelik ham unsur fiyatındaki son artış şimdi raflara yansımadı. Varsayım ediyorum yağ fiyatı yüzde 20 civarında artar” dedi.
KURAKLIK VE PANDEMİ ETKİLİYOR
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın raporunda, dünyada pandemi devrinde ayçiçek yağı tüketiminin rekor düzeye yükseldiği lakin kuraklık nedeniyle üretimde öne çıkan Rusya, Ukrayna ve Moldova üzere ülkelerde kuraklık nedeniyle üretimin azaldığı, dünya genelinde üretimdeki düşüşün yüzde 10’u bulduğu belirtiliyor.
Talep artarken arzın azalması fiyatları da yükseltiyor. Buna bir de üretici ülkelerin ihracat kısıtlamaları ve son periyotta artan talep eklenince fiyatlarda çok sert yükselişler görülüyor.
Kaynak: Sözcü
Haberler.com
