Besin kanunu, besin güvenliği ve güvenilirliği konusunda tüketicileri müdafaaya yönelik olacak formda tasarlanmaktadır fakat şimdi bir besin kanunu yoktur. Besin mevzuatı yürürlüktedir. Pekala, Besin kanunu tasarısı nedir? Besin Kanunu var mı? Besin mevzuatında neler yer alıyor?
BESİN KANUNU TASARISI NEDİR? BESİN KANUNU VAR MI?
Birinci olarak 24 Haziran 2020 tarihinde “Gıda, Tarım ve Orman Alanında Birtakım Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” başlığıyla Meclis gündemine gelen torba yasa tasarısı ile 28., 29. ve 30. unsurlar besine yönelik tabir özgürlüğünü kısıtlayıcı düzenlemeleri içermektedir.
Tasarıda bahsedilen tarifte, kişi yahut maksat fark etmeksizin yazılı, görsel ve toplumsal medya mecrasında yapılacak, besinin üretim ve sürece süreçleriyle ilgili her türlü paylaşım yüksek ölçüde para cezasıyla müsabaka riski taşımaktadır.
Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), tohumlar, tarım zehirleri (pestisitler), helal besin, veganlık/vejetaryenlik üzere geniş bir yelpazeye sahip olan bir mevzu hakkında tasarı sunulmuştur. Tasarıda, bu içerikler hakkında halkı kaygıya düşürecek bilgilerin verilmesinin yasaklanması hususlardan biridir. Bu sebeple kimi kısımlar tarafından tasarı istenmemektedir.
- Torba tasarısında yer alan unsura nazaran “her türlü yazılı, görsel, işitsel ve dijital bağlantı araçları üzerinden yapılan ve ticari reklam kapsamına girmeyen, besin güvenliği ve güvenilirliği konusunda tüketicide telaş, dehşet ve güvensizlik yaratarak tüketicinin tüketim alışkanlıklarını olumsuz etkileyen gerçeğe karşıt yayınlar” aldatıcı yayın olarak tanımlanmakta ve 20-50 bin TL para cezası verilmesi öngörülmektedir.
BESİN BAHİSLİ HUSUS 28, 29 VE 30
Özel koruma şartları yahut kullanım şartları
HUSUS 28 – (1) Besinin özel koruma şartlarını ve/veya kullanım şartlarını gerektirdiği durumlarda, bu şartlar belirtilir.
(2) Gerektiğinde, besinin ambalajı açıldıktan sonra uygun formda korumasını yahut kullanımını sağlamak için koruma şartları ve/veya tüketimi için vakit sonu belirtilir.
Ticari unvan ve adres
UNSUR 29 – (1) 8 inci unsurun birinci fıkrasına nazaran;
a) Besin hakkında bilgilendirmeden sorumlu olan besin işletmecisinin ismi yahut ticari unvanı ve adresi uygun tabirler kullanılarak belirtilir.
b) İthal eserlerde besin işletmecisi “ithalatçı” olarak belirtilir.
İşletme kayıt numarasının gösterim hali
UNSUR 30 – (1) Besinin üretildiği yahut ambalajlandığı besin işletmesinin işletme kayıt numarası, Besin İşletmelerinin Kayıt ve Onay Süreçlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak ve “İşletme kayıt no:…” halinde belirtilir. Bu sözün yanında ya işletme kayıt numarasının kendisi ya da etiket üzerinde bulunduğu yere atıfta bulunan bir söz yer alır. Atıf yapılan ve/veya atfın yapıldığı yerde “İKN” kısaltması kullanılabilir.
(2) Kayıt sürecine tabi olan besin işletmecisinin birden fazla işletmesi varsa yahut birden fazla işletmede üretim yahut ambalajlama yaptırılıyorsa; üretimin yahut ambalajlamanın yapıldığı işletmenin kayıt numarası açık bir halde işaretlenmek koşuluyla öteki işletmelere ilişkin kayıt numaraları da etikette yer alabilir.
(3) İşaretlemenin yapılamadığı durumlarda, besinin üretildiği işletmenin işletme kayıt numarasıyla birlikte uygun bir kodlama sistemi kullanılabilir.
(4) Besin İşletmelerinin Kayıt ve Onay Süreçlerine Dair Yönetmeliğe uygun olarak işletme onay numarası alan besin işletmecilerinin kayıt süreçleri kapsamında eser üretmeleri halinde, kayıt numarası alınmadan işletme onay numarası kullanılacaksa, etiket üzerinde tanımlama işareti uygulanmaz. Bu durumda; işletme onay numarası, “İşletme kayıt no:.:” tabirini takiben verilir ve “TR-İl Trafik Plaka No-İşletme Numarası” formatında belirtilir.
BESİN MEVZUATINDA NELER YER ALIYOR? BESİN MEVZUATI ÖZETİ
Besin mevzuatı; besin hususlarının taşıması gereken taban kalite ve hijyen kriterlerini belirleyen bir kurallar dizisidir. Besin mevzuatının hazırlanmasındaki temel hedef, besin güvenliğinin sağlanarak hijyenik ve ekonomik açıdan tüketicinin korunmasıdır.
Bunun yanı sıra besin mevzuatı besin bölümünde haksız rekabetin önlenmesi, bölümün gelişmesine katkı sağlanması ve ülke prestijinin sağlanması üzere olumlu katkılar da sağlamaktadır. Başka kıymetli konu besin mevzuatının hazırlanmasında; sağlam bilimsel bilgilere dayanarak ülkenin maksatları doğrultusunda memleketler arası mevzuata ters kararlar içermeyecek (sağlam bilimsel bilgiler dışında) halde hazırlanmasıdır. Böylece ülke kaynakları harekete geçirilebilmekte ve böylelikle besin iç ve dış ticaretinde aktiflik sağlanabilmektedir.
Milletlerarası açıdan besin mevzuatı incelediğinde; Birleşmiş Milletler FAO/WHO Örgütleri tarafından kurulan “Kodeks Alimentarius Komisyonu”, besin unsurlarına yönelik taban kalite ve güvenlik kriterlerini belirlemekte ve dünya ülkelerine
tavsiyelerde bulunmaktadır. Ayrıyeten, Dünya Ticaret Örgütü’nce de insan sıhhatinin korunması ve besin ve tarım eserleri ticaretinin özgürleştirilmesi emeliyle dünya besin ticaretinde Kodeks kriterlerinin temel alınması doğrultusunda yönlendirme yapılmaktadır. Şimdi Aday Ülke statüsünde yer aldığımız Avrupa Birliğinde (AB) ise, gelişmiş bir besin mevzuatı bulunmaktadır. AB, merkezi yapıda yeni besin güvenliği kurumlarını oluşturmuş ve üye ülkeler de buna nazaran kendi idari yapılarını tekrar düzenlemişlerdir.
Ülkemiz besin mevzuatının aslını oluşturan ve 05.6.2004 tarih ve 25483 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, “Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Kanun Kararında Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında 5179 Sayılı Kanun”, üstte belirtilen prensipleri içermesi nedeniyle, sağlam bir mevzuat alt yapısını oluşturmaktadır. Zira Besin Tescil, Ulusal Besin Kodeks Komitesi, bilimsel komiteler, Ulusal Besin Meclisi, risk tahlilleri, izlenebilirlik, işyeri sorumluluğu, sıhhatin korunması, dış ticaret, reklam ve tanıtım, tüketici hakları, besin denetim laboratuvarları, beslenme, kontrol, denetim ve sertifikasyon ve ceza kararları üzere temel mevzuları içermesi yanında, ilgili yönetmeliklerin yürürlüğe konmasıyla, gelişmiş bir besin mevzuatının oluşturulmasına imkan tanımaktadır. Fakat kelam konusu yasal düzenlemenin olumlu sonuçlarına ulaşabilmek için, bundan sonraki evrede ülkemiz kaynaklarını harekete geçirerek, dünya ülkeleriyle “gıda güvenliği” alanında rekabet etmesini sağlayacak bir idari yapının da, en kısa müddette oluşturulması gerekmektedir.
Yürürlüğe konan yasanın amir kararına nazaran, ülkemizdeki besine ait hizmetlerde Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tek yetkili kamu ünitesi haline gelmiştir. Lakin kelam konusu bakanlık bünyesindeki idari yapılanma, (Koruma ve Denetim Genel Müdürlüğü) besine ait tüm hizmetleri verme imkanından mahrumdur. Zira 1984 yılında kurulan bu ünite, mevzu bazında teşkilatlanan dört farklı Genel Müdürlüğün kapatılmasıyla oluşturulduğundan, geçen mühlet içinde ve yetki ve sorumluluğundaki hususların yükü nedeniyle, besin hizmetlerini aktif ve verimli olarak yürütememiştir.
Haberler.com
