BOĞAZİÇİ Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Batu Erman, İngiltere’de ortaya çıkan ve tüm dünyanın gündemine oturan Kovid-19 mutasyonuyla ilgili kıymetli açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Erman, insanı enfekte eden virüsün bedeni bir test tüpü üzere kullandığını söyleyerek “Virüs bedende ne kadar çok kalırsa, o kadar çok kendini çoğaltır. Bu da virüsün genetiğinde değişimlere yol açar. Pandemide herkes bir test tüpü ve herkes değişik mutasyonlar yaratıyor. İşte bu nedenle aşılar kadar, ilaç çalışmaları da değerli. Virüsün bedende geçirdiği vakti azaltıp kendini çoğaltmasını engelleyecek, yani hastalığı baskılayacak ilaçlar çok değerli. Bizim de TÜBİTAK takviyesiyle yürüttüğümüz ilaç çalışmalarımız var” dedi.
Uzun yıllar yurt dışında genetik ve kanser immünolojisi alanında çalışmalarını sürdüren ve yaklaşık 7 yıl boyunca Amerikan Ulusal Sıhhat Enstitüsü NIH’de çalıştıktan sonra, 2004 yılında Türkiye’ye dönerek Sabancı Üniversitesi’nde araştırmalarına devam eden Prof. Dr. Batu Erman, geçen ay Boğaziçi Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Kısmı takımına dahil oldu. Burada da kanser immünolojisi ve tedavileri alanındaki çalışmalarına devam edeceğini söyleyen Prof. Dr. Erman, Kovid-19’a yönelik ilaç çalışmalarını da anlattı. Tam da Kovid-19 aşılarının milyonlarca beşerde uygulanmaya başlandığı günlerde İngiltere’de ortaya çıkan ve tüm dünyada büyük telaşa yol açan B117 mutasyonuyla ilgili de konuşan Prof. Dr. Erman, en korkulan şeyin önemli bir mutasyonun, büyük çaplı aşılamalardan evvel gerçekleşmesi olduğunu, lakin şimdilik bunun gerçekleşmediğini belirterek, şöyle konuştu:
“Tabii ki tüm bu aşı çalışmaları sıfırdan başlamadı. SARS virüsüne karşı bir aşı çalışması vardı fakat pandemiye dönüşmediği için sonuçlanmamıştı. Aşıda hangi yaklaşımların kullanılacağı az çok biliniyor virüslere karşı. Buradaki kritik nokta, bu virüsün ne kadar süratli yayıldığı, pandemiye dönüşebilecek bir virüs olması ve mutasyona da uğramasıydı. Fakat pek çok virüsü mutasyona uğruyor esasen. İngiltere’deki bu bahsedilen mutasyon da aşının yaygın bir halde uygulamasından evvel çıktı. Zira en çok korkulan şey, aşılar uygulanmaya başladıktan sonra yeni mutasyonlar çıkmasıydı. Fakat aşılamalardan sonra, aşıdan kaçabilecek yeni bir mutasyonun olmayacağı manasına da gelmiyor natürel ki. İşte bu yüzden aşılar kadar, virüse karşı ilaç çalışmaları da kıymetli.”
“MİLYONLARCA HADİSE, MUTASYON SURATINI ARTIRIYOR”
Virüslerin insan bedenini bir test tüpü üzere kullandığına işaret eden Prof. Dr. Erman, şu bilgileri verdi: “Bir insan bir virüs tarafından enfekte edildiğinde, virüs insan bedenini bir test tüpü olarak kullanır. Kendini çoğaltmak ister. Örneğin bir kişi enfekte olduğu an 10 bin virüs parçacığına maruz kaldıysa bu enfeksiyonun da yaklaşık iki hafta sürdüğünü farzedersek; o müddet boyunca virüs bedende kendini çoğaltmaya devam ediyor. Aslında bedene giren birinci virüs ile bedenden çıkıp da diğer bir insanı enfekte eden virüsün genomuna baktığımız vakit farklılıklar olduğunu görebiliyoruz. Yani insan bedeninin içinde virüs mutasyona uğruyor. Pandemi şartlarında ise toplumda milyonlarca beşerde enfeksiyon olduğunda, mutasyon suratı da artıyor. Zira herkes bir test tüpü ve herkes değişik mutasyonlar yaratıyor, diğerlerine bulaştırıyor. İşte ilaç çalışmaları bu nedenle kıymetli. Aslında koronavirüs dediğimizde yalnızca aşı çalışmalarına odaklanmamak gerekiyor bu nedenle. Zira virüsün beden içinde geçirdiği vakti en aza indirgeyecek, kendini bedende çoğaltmasını baskılayacak ilaçlar geliştirmek gerekiyor.”
FMF İLACI KOVİD-19’A MI DEVA OLACAK?
TÜBİTAK takviyesi ile Kovid-19’a karşı ilaç çalışmaları yürüttüklerini de anlatan Prof. Dr. Erman, hali hazırda Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF) ve romatoid artrid üzere romatizmal hastalıklarda da kullanılan ve “anakinra” etken unsurlu bir ilacı Kovid-19’un yarattığı ölümcül sitokin fırtınasını engellemek için kullanıp bedenin virüsle savaşından galibiyetle çıkmasını hedeflediklerini ve patent müddeti de dolan bu molekülün yerli imkanlarla Türkiye’de üretilmesinin amaçlandığını söyledi. Prof. Dr. Erman, ilaç çalışmasının ayrıntılarını ise şu halde özetledi: “Bununla ilgili bir TÜBİTAK projesinden takviye aldık. Bu, disiplinler ortası bir çalışma. İstanbul Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ahmet Gül ve Koç Üniversitesi ile Bezmialem Üniversitesi’nden de çalışma arkadaşlarımızla bir arada çalışmayı yürütüyoruz. Yapmak istediğimiz, Kovid hastalığında virüsün neden olduğu ve bağışıklık sisteminin çok tepkisi sonucu akciğer hücrelerinde yarattığı inflamasyonu (sitokin fırtınası) baskılamak. Bu aslında ‘anakinra’ ismi verilen bir protein ve daha evvelden de ilaç olarak pazarda yer alan bir molekül. Çeşitli inflamasyon hastalıkları için kullanılıyor şu anda. Ancak bunun yeni bir amacı olacağını düşünüyoruz ve dünyada değişik ülkelerde de bu mevzuda klinik araştırmalar var. Bizim hedefimiz, bu proteini ve buna benzeri proteinleri Türkiye’de hem Boğaziçi, hem de başka üniversitelerin imkanlarını kullanarak ve birebir vakitte da iki ilaç şirketi ile paydaşlık kurarak endüstriyel skalada üretmeyi başarabilmek.”
KOVİD’E KARŞI BAĞIŞIKLIĞI GÜÇLENDİRMEDE SENTETİK LAMA ANTİKORU
Sitokin fırtınasının, enfeksiyonlara karşı bedende kandan salınan “Interlökin-1 (IL-1)” ismi verilen proteinin çok salgılanması sonucu meydana geldiğini ve anakinra ile bu proteinin baskılanmasının amaçlandığını anlatan Prof. Dr. Erman, “Şu ana kadar gördüğümüz kadarıyla bu anakinra’ya çok misal moleküler yapabiliyoruz” dedi. Tekrar TÜBİTAK dayanaklı Slovenya ile ortak yürüttükleri diğer bir projeyle de bağışıklık sisteminin güçlendirilmesine yönelik bir çalışma yürüten Prof. Dr. Erman, lamalar yahut devegillerden elde edilen “nano-body” yani antikorları sentetik olarak üretip Kovid-19’a karşı kullanmayı hedeflediklerini de söyleyerek kelamlarını şöyle noktaladı:
“Hayvanlardan elde edilen lamalar, devegillerden, nanobody (antikor) ismi verilen proteinler üzerinde çalışıyoruz. Biz bunları laboratuvarda değişik sistemler kullanarak, hem bakteriler hem mayalar, hem de insan hücreleri kullanarak üretebiliyoruz. Tabiatta lamalar aslında bu antikorları yapıyor biyolojik olarak. Ancak bizim yapmaya çalıştığımız biyoteknolojik eserler. Yani lamaların yaptığı bu nanobody’leri laboratuvar ortamında üretip saflaştırıyoruz. Bu nanobody’lerle de emsal gayelere odaklandık. Zira bunlar da sitokin fırtınası yapan IL-1 reseptörünü hedefliyor. Böylelikle bu sentetik antikorları da misal gayelerle kullanabilmeyi hedefliyoruz.”
– İstanbul
Kaynak: Demirören Haber Ajansı / Hasret YURTÇU KARABULUT
Haberler.com
