Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Zelzele Araştırma Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Haluk Özener, 17 Ağustos sarsıntı felaketinin 21. yıl dönümünde konuştu. Özener, beklenen büyük İstanbul sarsıntısıyla ilgili “Marmara’da sarsıntı beklerken ülkemizin diğer bir yerinde 7’nin üzerinde bir sarsıntıyla karşılaşırsak buna şaşırmamamız gerek. GPS gözlemlerinden elde edilen bilgilere nazaran, her yıl ortalama 2.5 santimetre batı-güney batı tarafına gerçek kayıyoruz” dedi. İstanbul’un en büyük bahtını “İstanbul için bahtımız, fay sınırının kentin içinden geçmemesi. Gölcük ve İzmit’in içinden geçen fay, megakente 8-15 kilometre uzaklıkta yer alıyor” kelamlarıyla anlattı.
“İSTANBUL’U ETKİLEYECEK ZELZELE 7’NİN ÜZERİNDE OLACAK”
Milliyet’e konuşan Prof. Dr. Haluk Özener1939 Erzincan sarsıntısından sonra Kuzey Anadolu Fayı üzerindeki zelzelelerin batıya taşındığını belirtti. Prof. Dr. Özener, “Başta İstanbul’u etkileyecek Marmara Depremi’nin büyüklüğü 7’nin üzerinde olacak. Tarih veremiyoruz. Bu kademede yapılabilecek tek şey sarsıntı ziyanlarını azaltmak. Hesaplama ve öngörülerimiz, Marmara’daki sarsıntının 7.2 büyüklüğü civarında olacağını gösteriyor. Bu tek modüllü bir kırık olabileceği üzere iki ya da üç kesimli kırık da olabilir. Biz Marmara’da zelzele beklerken ülkemizin öbür bir yerinde 7’nin üzerinde bir zelzeleyle karşılaşırsak buna şaşırmamamız gerek.
“HER YIL 2,5 SANTİMETRE BATI-GÜNEY BATI ISTIKAMETINE GERÇEK KAYIYORUZ”
GPS gözlemlerinden elde edilen datalara nazaran, her yıl ortalama 2,5 santimetre batı-güney batı tarafına hakikat kayıyoruz ve bu da bir güç birikmesine yol açıyor. Sarsıntıların nerelerde olabileceğini biliyoruz fakat ne vakit olacağını bilemiyoruz. Vaktini bilemediğimiz için her an olacakmış üzere zelzeleye karşı hazırlıklı olmalıyız” dedi.
“İSTANBUL’DA YAPILARIN YINE İNŞAASI BÜYÜK KIYMET TAŞIYOR”
17 Ağustos sarsıntısından sonra otoyol, köprü, viyadük, okullarda önemli iyileştirme çalışmaları yapıldığını, hastaneler ve tarihi binaların güçlendirilip, stratejik noktaların elden geçirildiğini vurgulayan Özener, “Ancak bu, önümüzdeki sarsıntıya yüzde 100 hazırız manasına gelmiyor. Katedecek yolumuz var. İstanbul’da yapıların yeni sarsıntı yönetmeliğine uygun formda inşaası büyük değer taşıyor” diye konuştu.
“İSTANBUL İÇİN BAHTIMIZ FAYIN KENTIN İÇİNDEN GEÇMEMESİ”
Prof. Dr. Özener, tespit ve ikazlarını şöyle sıraladı: “Kentsel dönüşümde İstanbul’un bir bütün halinde ele alınması, aşikâr bölgelerde transfer alanları yaratılarak dönüşümün gerçekleştirilmesi yanlışsız olacaktır. Fay sınırına uzaklığınız, binanızın oturduğu tabanın özellikleri, yapınızın özellikleri, yapı-zemin alakası sarsıntıdan etkilenme oranınızı belirliyor. Salt olarak, ‘Benim konutum faya çok uzak, ben çok güvendeyim’ yahut ‘Evim fayın epey yakınında, ondan ötürü çok büyük risk altındayım’ demek çok gerçekçi olmayacaktır. İstanbul için bahtımız, fay sınırının kentin içinden geçmemesi. Gölcük ve İzmit’in içinden geçen fay, megakente 8-15 kilometre arada yer alıyor.”
“HER FAY FARKLI DAVRANIYOR”
Prof. Dr. Haluk Özener “Marmara Denizi’nde 1200 metre derinliğe kadar 12 adet deniz tabanı sismometresi çalıştırıyoruz. Sismometrelere ilaveten deniz tabanı elektro-manyetometre ve ekstensometreler de deniz tabanına kuruldu. Bu aygıtlarla Marmara Denizi’ndeki depremselliği daima izleyebiliyoruz. Marmara Denizi’ndeki her fay modülünün farklı davranış gösterebildiği ve sismik enerjiyi farklı biçimlerde biriktirdiği anlaşılıyor. Ayrıyeten, deniz tabanı istasyonlarında kaydedilen sarsıntı sayısının, karadaki istasyonlarda kaydedilenlerden genel olarak iki kat daha fazla olduğu data tahlili ile anlaşılmıştır.
“2 METRE DALGA VAR”
Datalar Marmara Denizi etrafına kurulan GPS istasyonlarıyla destekleniyor. Bölgesel Zelzele ve Tsunami İnceleme Merkezi’nde yapılan çalışmalar sonucunda, Marmara Denizi’nde farklı sarsıntı senaryoları çalışılarak elde edilmiş tsunami senaryoları var. Kimi istisnai kıyı bölgelerinde 2 – 2.25 metre dalga yüksekliği görebiliriz. Marmara’da fayın özelliğinden dolayıtsunaminin sarsıntı sonrasında deniz tabanı heyelanından sonra oluşacağını bekliyoruz.”
“DEPREMİ ENGELLEMEMİZ MÜMKÜN DEĞİL”
Zelzele bilimciler ortasındaki tartışmaların kamuoyu önünde yapılmasını yanlışsız bulmadığını lisana getiren Prof. Dr. Haluk Özener, “1999 yılında üst üste gerçekleşen iki zelzelenin akabinde bir sonraki sarsıntının büyük olasılıkla Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara Denizi içinden geçen kısmında meydana geleceği kestirim edilmekte. Bu hususta bilim insanları çoğunlukla emsal niyetleri taşıyor; fakat farklı müşahede teknikleri, farklı hesaplama teknikleri, farklı modeller ile olacak zelzelenin büyüklüğü konusunda farklı sonuçlar ya da yorumlar ortaya çıkabiliyor. Sarsıntı, bir tabiat vakası ve engellememiz yahut vaktini ötelememiz mümkün değil. Nasıl tedbir alacağız, ziyanlarını azaltmak için neler yapmalıyız? Bunlara odaklanmamız gerekiyor” dedi.
Haberler.com
