Türk Tabipler Birliği’nin koronavirüs salgınının beşinci ayında hazırladığı rapora nazaran, PCR testi ile belirlenen koronavirüs hadise sayısı, açıklananlardan 10 kat fazla.
Son birkaç hafta içerisinde Türkiye‘nin çeşitli vilayetlerinden yapılan valilik ve vilayet sıhhat müdürlüğü açıklamaları da, kentlerde hadise sayısının giderek arttığına işaret ediyor.
Birtakım önlemlerin ülke genelinde tekrar hayata geçmesi gündeme gelirken, her kent kendi vilayet hıfzıssıhha heyetleri aracılığıyla çeşitli tedbirler almaya başladı.
BBC Türkçe‘ye değerlendirmede bulunan uzman tabipler, Türkiye’nin salgında ikinci bir zirve noktasını yaşadığını fakat birincisinden farklı olarak bu defa Anadolu’daki kentlerde çok daha fazla hadise görüldüğünü söylüyor.
65 yaş ve üzerine yeni kısıtlamalar
Olay sayılarındaki artışla birlikte, 35 vilayette 65 yaş üstü bireylerin kalabalık alanlara girişleri sonlandırıldı.
Bu vilayetler ortasında, son haftalarda olay artışındaki suratın dikkat çektiği başşehir Ankara da bulunuyor.
Türk Tabipler Birliği Lideri Sinan Adıyaman, Ankara’da hastanelerin korona virüs servislerinde sıkıntılar yaşanmaya başladığını ve ağır bakımlardaki doluluğun arttığını söylüyor.
Adıyaman, Sıhhat Bakanlığı’nın açıkladığı günlük müspet hadise sayısı datalarından farklı olarak yalnızca Ankara’da günde 1400 hadise olduğunu tabir ediyor:
“Şu anda Dış Kapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi acil servisinde COVID müspet olduğu tespit edilen lakin yer olmadığı için yatırılamayan hastalar olduğunu biliyoruz. Bu bireylerin yakınları bizi arıyor ve onlara Ankara’da yer arıyoruz.”
Ankara’da acil servislerden kliniklere hasta transferi akışının “tıkanmış durumda” olduğunu söyleyen Adıyaman, hafif ve orta dereceli zatürresi olan hastaların da konutlarına yollandığını kaydediyor ve “Evlerine yollananlar da izole formda değil, toplu taşıma araçlarıyla yollanıyor” diyor.
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Prof. Dr. Necmettin Ünal’a nazaran ise Türkiye şu an “salgının göbeğinde” yer alıyor.
Ünal, Türkiye’nin birinci dalga içerisindeki ikinci zirve noktasını yaşamakta olduğunu ve çemberin giderek daraldığını tabir ediyor.
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-2-13523100_o.jpg”/>
Ankara Tıp Fakültesi özelinde şimdi bir ağır bakım zahmeti yaşanmadığını belirten Ünal, kimi kentlerden gelen bilgilerin ise ağır bakım kapasitelerinin dolduğu tarafında olduğunu söylüyor:
“Hastanemizde ağır bakım gerektirmeyen hastalar için ayrılan yataklar büsbütün dolu, koronavirüs hastaları için ayırdığımız ağır bakım yataklarımızın ise yalnızca yüzde 50’si dolu durumda. Biz Ankara Tıp olarak şu an sıkıntı bir durumda değiliz ancak ülke olarak sıkıntı durumdayız.
“Meslektaşlarımdan aldığım bilgilere nazaran kimi kentlerdeki hasta sayılarının çok yüksek olduğunu, ağır bakımları büsbütün dolu hastaneler olduğunu ve buralarda ek yatak açma gayretleri olduğunu biliyorum. Sıhhat Bakanlığı bu bahisteki bilgileri paylaşmıyor.”
Sıhhat Bakanlığı’nın son açıklamasına nazaran ağır bakım dataları:
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, COVID-19 ve öteki tüm hastalıklar dahil olmak üzere servis yatağı doluluk oranı yüzde 51,3, ağır bakım yatağı doluluk oranının yüzde 64,8, yapay teneffüs aygıtı doluluk oranın ise yüzde 31,7 olduğunu açıkladı.
Koca, erken devirde başlayan ilaç tedavisi sayesinde Konya, İzmir, İstanbul ve Ankara’da pnömoni (zatürre) sayısının giderek düştüğünü fakat Türkiye genelinde ağır hasta sayısının son bir aydır her geçen arttığını ve hastanelerde artan yükün tasa verici olduğunu söyledi.
Vilayetler özelinde alınan kararlar sonucunda 10 kentte olay sayılarının düştüğünü, 12 kentte stabil hale geldiğini ve 7 vilayette ise çabanın sürdüğünü belirten Bakan Koca “Geçen haftalar içinde kimi kentlerimizde yanlışlardan kaynaklanan şikayetler aldık. Bu savaşı beşerler veriyor. Beşerler yorulabilir, insan kaynaklı sorun tespit ettiğimiz yerlerde değişikliklere gittik, altyapımızı güçlendirdik. Sivas ve Urfa’da kısa bir müddet yaşanan ağır bakım hasta doluluğu dışında bir sıkıntıyla karşılaşılmamıştır. Urfa’da hadise sayısının arttığını biliyoruz, ağır bakım sayılarımızı arttırıyoruz, toplam 121 ağır bakım yatağı ek olacak.” dedi.
Bakanlık tarafından COVID-19 hastalarının hastanelere yatırılış siyaseti değiştirildiğinden bu yana, koronavirüs testleri olumlu çıkan şahısların meskenlerine gönderilmesi konusunda çeşitli tenkitler sürüyor.
Ünal, evvelce COVID müspet ya da tomografik bulgusu olan her hastanın hastanede yatırıldığını lakin şu an kişi olumlu olsa dahi belirtileri az ise meskene yollandığını söylüyor.
Hastanelerin yükünü azaltmak için bu siyasetin yanlışsız olduğunu pahalandıran Ünal, meskene yollanan şahısların kesinlikle “takip edilmesi” gerektiğini düşünüyor:
“Eve yollanan hastayı tesirli bir formda takip ettiğiniz sürece bu çok hakikat bir siyaset. Lakin konuta yollanan bireylerin ne oranda konutta kaldıklarına dair bir bilgimiz yok. Karantinaya alınan hasta Alanya’da tatilde çıkıyor. Ayrıyeten mesken içerisinde karantina kaidelerine ne kadar uyulduğu da muhakkak değil. Yurt dışında yapılan bir araştırma, COVID bulaşmalarının yüzde 75’inin aile içerisinde olduğunu gösteriyor.”
Yalnızca başşehir Ankara özelinde değil tüm Türkiye’de yaşanan olay artışının sebepleri de merak konusu lakin uzmanlar, bakanlık tarafından açıklanan datalar “şeffaf” olmadığı için rastgele bir durum tespiti yapmanın da güç olduğunu kaydediyor.
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-3-13523100_o.jpg”/>
Bilhassa pandemide gelinen noktada çok fazla bilinmez olduğunu söyleyen doktorlar, şu an çeşitli “varsayımlarla” hareket edildiği için olay sayılarında artış yaşandığını düşünüyor.
Ünal, “Biz bu hastalığın ciddiyetini altı aydır halka anlatamadık. Ciddiyetini anlatabilmek için hadisenin vahametini ortaya sermemiz gerekiyor, bu da bilgileri açıklıkla paylaşarak olur. Hangi kentte kaç hasta var, kaç yaşında ve testler hangi kümelere yapılıyor? Fakat bu türlü lokal önlemler alabiliriz” diyor.
Türk Tabipler Birliği Lideri Sinan Adıyaman ise Ankara özelinde olay artışı sebeplerinin net olarak bilinemediğini söyleyerek, “Ankara’da hastaların yaş aralığı nedir? Tahminen bunu bilsek sebeplere ait de bir çıkarımda bulunabiliriz” diyor.
‘Bazı kentlerde ağır bakımlar alarm veriyor’
Türkiye toplam 39 bin 279 ağır bakım yatak sayısı ile OECD ülkeleri ortasında birinci sıralarda yer alıyor ve ağır bakım yatak kapasitesi açısından Almanya ve ABD üzere şanslı sayılabilecek ülkeler ortasında yer alıyor.
Lakin bu yüksek ağır bakım kapasitesi Türkiye’nin her kenti için geçerli değil.
BBC Türkçe‘ye konuşan Türk Ağır Bakım Derneği Lideri Prof. Dr. İsmail Cinel, Türkiye’de yeni bir tepe atağı yaşanmakta olduğunu lakin birincisinden farklı olarak İstanbul’da değil Anadolu vilayetlerindeki ağır bakım servislerinin “alarm verdiğini” söylüyor:
“İlk dalga en ağır İstanbul’da yaşandı ve bunu atlatmakta başarılı olduk. Lakin derneğimiz çeşitli vilayetlerdeki üyelerden aldığı bilgilere nazaran şimdiki hadise artışlarında İstanbul dışı yani Anadolu vilayetleri başı çekiyor. İstanbul’daki ağır bakım rezervlerimiz fazla lakin o kentlerde rezerv kalmadı.”
Cinel’e nazaran, pandeminin birinci devrinde İstanbul’da yapıldığı üzere bu kentlerde de ağır bakım yatak kapasitesini yüzde 25’lere varan düzeylerde artırmak mümkün değil.
Olay sayılarındaki artış trendi düşünüldüğünde çeşitli kentler için çok önemli telaş taşıdığını söyleyen Cinel, “Anadolu vilayetlerindeki ağır bakım yatak sayılarını varsayım edemeyeceğiniz kadar kısa bir mühlet içerisinde yetmez hale gelebilir” diyor ve ekliyor:
“Diyarbakır, Şanlıurfa ya da Malatya… Bu kentlerdeki acil olmayan sıhhat hizmetleri ötelenebilir ve böylelikle ameliyathaneler ağır bakıma çevrilebilir, yatak sayısı artırılabilir. COVID hastalarını bulunduğunu kentte iyileştirmemiz lazım, diğer kente transferle çözmemiz mümkün değil.”
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-4-13523100_o.jpg”/>
Cinel, İstanbul’daki ağır bakım servislerinde mevcut durumu ise şöyle özetliyor:
“İlk tepe atağı sırasında İstanbul’daki ağır bakımların yüzde 80’i COVID ağır bakımına çevrilmişti. Şiödi ise örneğin Anadolu Yakası’nda 25’in üstünde hastane varsa, yalnızca üç-dört adedinde COVID ağır bakım var. Öbürleri bu COVID hastalarını bu hastanelere sevk ediyor.”
“Henüz ağır bakım açısından İstanbul’da alarm zilleri çalmadı lakin Anadolu kentlerinde çaldığı kesin. Oradan da İstanbul’a tekrar bir alevlenmenin olacağı açık ve net. Yaz bitince beşerler memleketlerinden aykırısı biçimde İstanbul’a dönmeye başlayacaklar.”
‘Zaten kısıtlı olan imkanlar büsbütün yetersiz kalacak’
BBC Türkçe‘ye konuşan Türk Ağır Bakım Hemşireleri Derneği Ebru Kıraner de Türkiye’de pandemide gelinen noktayla ilgili Cinel ile benzeri bir tablo çiziyor ve temel sorunun çeşitli Anadolu kentlerinde yaşandığını belirtiyor:
“Son günlerde artan olay sayılarıyla birlikte Ankara, Şanlıurfa, Gaziantep, Artvin, Ordu, Malatya, Konya ve Kayseri’deki üyelerimizden çok önemli bildirimler alıyoruz. Meslektaşlarımız artık ağır bakım yatak kapasitelerinin dolmaya başladığını ve yetişemediklerini tabir ediyorlar. Esasen kısıtlı olan imkanların bu türlü giderse büsbütün yetersiz kalacağını söylüyorlar.
“Sağlık bakanlığında yakın vakitte bir rapor gönderdik ve şu anda hemen bir aksiyon planı yapılması gerektiğini söyledik. Muhtemelen çok kısa bir mühlet sonra ağır bakımlardaki hemşire sayısı tekrar yetersiz kalacak. Hala tıbbi gereç sorunu yaşayan pek çok hastaneden bildirim alıyoruz.”
Kıraner, şimdi ağır bakım yatağı sorunu yaşamayan İstanbul için de çok iyimser olmamak gerektiğini zira sıhhat çalışanlarının artık tükenmekte olduğunu söylüyor:
“İstanbul’da şimdi yataklar dolmadı diyerek kendimizi kandırmamalıyız zira bu sayıların az olduğunu göstermiyor, yalnızca biz İstanbul’da çok önemli bir yatak kapasitesine sahibiz. Zira pek çok büyük hastane birinci pikte ağır bakım yatak sayısını artırdı ve her ihtimale karşı o yatakları tıpkı halde COVID için tutmaya devam etti.
“Yoğun bakımda çalışan gruplar artık çok yoruldu. Salgını hala birinci ağır bakım gruplarıyla sürdürüyoruz ve beşerler artık tükendi. Vakti vaktinde atamadığımız hemşireler şu anda misyon başında olsalardı biz şu an hemşireleri 24 saat nöbette çalıştırmayacaktık.”
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-5-13523100_o.jpg”/>
İstanbul üzere İzmir’de de şimdi ağır bakım servislerinin dolduğuna ait bir bilgi mevcut değil.
Lakin 11 Ağustos’ta açıklama yapan İzmir Valisi Yavuz Selim Köşger, İzmir’de de olaylarda bir artış trendi olduğunu söyleyerek, “1 ay öncesine nazaran daha makus durumdayız. Sayılar, istatistikler daha berbata gidiyor” dedi.
Dün Ege’de Sonsöz gazetesine konuşan İzmir Tabip Odası Lideri Lütfi Çamlı ise kentte her gün ortalama 4 bin test yapıldığını ve 200-250 COVID-19 hadisesi olduğunu kaydetti.
İzmir’in esaslı kamu hastanelerinden birinde ağır bakım servisindeki COVID müspet şahısların tedavisini gerçekleştiren çalışan lakin haberde ismini yer almasını istemeyen tabip, şimdi İzmir özelinde önemli bir ağır bakım düşüncesi yaşanmadığına fakat sayıların giderek arttığına dikkat çekiyor.
Tabip, salgının birinci günlerindeki üzere bir yoğunluk yaşandığını fakat buna rağmen artık yorulan sıhhat çalışanlarının motivasyonlarının eskisi kadar yüksek olmadığını söz ediyor:
“Meslektaşlarımız ortasında olumlu hadiseler ve vefatlar arttıkça motivasyonumuz bozuluyor. İzmir’deki hastanelerde şimdilik çok değerli bir sorun yok lakin süreç bu türlü giderse, yani hasta sayısı artmaya devam eder ve taburcu olan sayısı azalırsa sistem natürel ki tıkanacak.”
haberler.com/haber/2020/08/20/koronavirus-turkiye-covid-19-salgininda-uzman-6-13523100_o.jpg”/>
Özel hastaneler devreden çıktı mı?
Türkiye’de 2018 yılı itibariyle toplam hasta yataklarının yüzde 21,65’i, ağır bakım yataklarının ise yüzde 41,93’ü özel hastanelerde bulunuyor.
Özel Hastaneler Platformu Derneği’nden edindiğimiz bilgiye nazaran, salgının yaşandığı birinci günden bugüne kadar tedavi edilen hastaların yaklaşık yüzde 30’u özel hastanelerde tedavi edildi.
Buna rağmen Toplumsal Güvenlik Kurumu, pandemi sürecinde hastanelere yaptığı salgın bakım hizmeti ödemesini Temmuz ayında sonlandırdı ve özel hastanelere pandemi öncesi periyoda geri dönüldüğünü bildirdi.
Bu kesintinin özel hastaneleri mali bir kriz içerisine soktuğu ve hasebiyle özel hastanelerin Temmuz’dan bu yana COVID olumlu hastaların tedavisini üstlenmekten imtina ettiği değerlendirmelerine neden oldu.
Özel Hastaneler Platformu Derneği Idare Heyeti Lideri Dr. Mehmet Altuğ ise kesintiye karşın özel hastanelerin COVID tedavilerine kesintisiz devam ettiğini söylüyor.
Özel hastanelerin pandemi hastanesi duyuru edilmesiyle hastanelerde yüzde 50’ye yakın bir gelir kaybı yaşandığını kaydeden Altuğ, özel hastanelere kâfi teşvik sağlanmadığı üzere SGK ödemesinin kesilmesinin de olumsuz tesirleri olduğunu savunuyor:
“Pandemi ile birlikte Covid-19’lu hastalardan ek fiyat almak yasaklandı. Fakat bir hasta için kullanılan günlük esirgeyici ekipman maliyeti bile günlük 500 TL civarındadır. Özel hastaneler bir mühlet ek fiyat de almadan gecelik 33 TL ye hizmet verdiler. Daha sonra SGK pandemi bakım fiyatı tanımlayıp 666 TL ödeme yapmaya başladı. Bununla özel hastaneler kısmen bir nefes aldı. Sonra bu iptal edildi lakin fiyat almamız hala yasak.
“Buna karşın hastanelerimize başvuran ve covid-19 kuşkusu olan hastaların kabulü ve tedavisinde en ufak bir değişiklik olmamıştır. Hasebiyle yaşadığımız tüm kasvetlere karşın hiçbir hastamızı tedavi etmekten imtina ettiğimiz yahut kamu hastanelerine yönlendirdiğimiz söylenemez.”
Özel hastanelerde çalışan sıhhat çalışanlarının yüzde 15-17’sinin enfekte olduğunu söyleyen Altuğ, salgın idaresinde bir paradoks yaşandığını tabir ediyor:
“Artık sıhhat çalışanımız yoruldu. Birinci aylardaki çaba ve özveriyi gösteremiyorlar. COVID müspet hastalar gitgide artıyor, işçi sayımız azalıyor, mevcut işçimizin motivasyonu azalıyor. COVID servisinde çalışmak istemeyenler de toplu formda istifa ediyorlar. COVID müspet hadiseleri artış halindeyken SGK pandemi ödemelerini iptal ediyor. Bu bize bir paradoks üzere geliyor ve bu koşullar altında maalesef sürdürülebilir gelmiyor.”
Haberler.com
