Mihrişah Valide Sultan İmareti nerede? Mihrişah Valide Sultan Camii nerede? Mihrişah Valide Sultan kimdir?
Mihrişah Valide Sultan günümüzde tarihi yapıtları ile anısı yaşıyor. Toplumsal yardımlaşma merkezi olarak kullanılan Mihrişah Valide Sultan İmareti ile anısı yaşatılan Mihrişah Valide Sultan kimdir? Mihrişah Valide Sultan İmareti nerede? Mihrişah Valide Sultan Camii nerede?
MİHRİŞAH VALİDE SULTAN İMARETİ NEREDİR VE DEĞERI NEDİR?
Bostan iskelesi Sokağı’nda, Mihrişah Valide Sultan Türbesi ile Hüsrev Paşa Kütüphanesi ortasındadır. Sokak üzerinde, mermer avlu duvarı pencereleri alnında, ikisi hariç, ikişer mısra bulunmaktadır. Kitabe, sebilin sağ tarafındaki hacet penceresi üzerinden başlamaktadır ki şudur:
Velinimet-i halk-ı cihan Sultan Selim Han ‘in
Cenâb-ı Mehd-i Ulyâ-yı cet bahş-ı himem-kân
Sipihrin tacı yâ’ni Mihr-i şah Sultan-ı zişân kim
Ânı nfatle mihr-i burç ismet eylemiş Bari
Olurdu lâyık tahsini görse Hazret-i Zehra
Kemâl-i zü’hd ü iffetle nev-güne hüsn-ü etvârt
Ne devletdir ki Hurşid-i cihan ortayı tab’ında
Zer ü sim ü cevahir misli nevi kader-Zede mikdarı
Nukûd-ı himmet-i ulyâsını hayrata sarf eyler
Rızai Allah içündür bî nihâye bezi ü âsârı
ibadethaneler bünyâd idüb ol câmi’ül-hayrât
Mebâni-i esâs-ı dinin oldu lutfi mi’mârı
Zülâl-i feyz-i cûdi âb-ı rûyi şân-ı devletdir
Cihanda su-besû ser çeşmei ihsandır câri
Muvaffak olduğu âsar-ı hayrât-ı merrâtın
Kalemle kabil ihsâ değildir örş ü muasırı
Konuya hân-ı ihsan ile dar’ün-ma’im oldu
Alemdâr-ı Resûlullah-ı civar cennet âsârı
O mevâ-yı mu’allada imaret eyleyüp bünyâd
Zehi ma’mûr kıldı o denli dergâh-ı pür envârı
Küıb pür feyz-i mi’met simet dergâh-ı Alemdâr’ın
Aceb hoşnud idüb Rûh-ı Resûl-ı Rabb-ı Gaffarı
Mefâdilin…
Ebr-i dilsir lutfidi ni’me cûyân akteri
Ayandır bu türlü bezl-i vâyei birr ü nevâlinden
Ki yoktur cem’-i zehr-i ahretden gayri muhtarı
Nevâlin o denli işar Udi kim güya ayan oldu
Ziyâfethânei cûd-ı Hâlid-illâh ‘in esrarı
O simin tasalardan vaye-dâran ni’ne şüphesiz
tehidir beğenmez kasei hurşid-zer kârı
Beli muhtaç idi bir bu türlü feyzâ feyz-i ihsana
O etraf ve havalinin kaç biçâre-i nâ-câri
Makamında bina itmek ne Tevfik-i ilâhi’dir
Bu güne ni’met âbâd ziyâfetgâh-ı ibran
Mu’alla Mâder-i Devlet penâh ?âh-ı Alemdar
Sezadır şanına bu türlü himemkârı hünkâri
Edâ-yı Hakk şükr ü nân ü ni’met eyleyüb âlem
Du’â-yı devlet ü ikbâlidir evrâd ü ezkârı
Be-ser ism-i Hâlid Valide Sultan ile Yâ-Râbb
Muhalled ile ömr ü devlet şâh-ı cihandan
Zehi târih-i Vehbi feyz-i ruh câryâr ile
imaret buldu mevâyı Ebi Eyyüb Ensâri 1209 (1794)
Kitabe, Mehmed Es’ad El-Yesâri’nin nefis sınırı ile yazılmıştır.
İmaretin kapısı büsbütün mermerden yapılmış olup kemer penbe-beyaz mermerdendir. iki yanına, ikişer ince mermer sütun yerleştirilmiştir. Kemeri üzerine, bir ayet-i kerime, bunun üstünde ise, Maşallah yazısı bulunmaktadır. Sütunlar üzerinde de Sultan III. Selim’in imzalı tuğraları mevcuttur. Avlu duvarı pencereli olarak mermerden yapılmıştır.
İmaret bu halde olup, önünde 25 kubbeli ve sütunlu bir revakı vardır. Ortadaki imaret cümle kapısı ve bu kapının sol tarafındaki kapı üzerinde ayet-i kerime yazılıdır. Sağ taraftakinde ise Besmele bulunmaktadır.
İmaretin sol tarafındaki bir geçitten Mihrişah Valide Sultan Türbesi bahçesine geçilmektedir. Orta cephedeki imaretin üç büyük kubbesi sekiz yüzlü birer kasnağa oturtulmuştur. Ortadaki kubbenin üzerinde ayrıyeten bir de çatı feneri bulunmaktadır. Üzerlerinde büyüklü küçüklü 9 baca vardır.
Mihrişah Valide Sultan imareti’nin bina emini Kavaf-Zâde Mehmed Emin Efendi idi. iyi bir eğitim görmüş olan Emin Efendi’nin muarızları kendisine şeytan lakabını takmışlardı. Meşhur Boğaziçi akıntısına ?eytan Akıntısı denmesinin sebebi ?eytan lakablı Emin Efendi yalısının Rumelihisarı ile Baltalimanı ortasında olmasındandır. (Koçu, ist. Ans. 9/5062)
20-1. 1208 (19-Temmuz-1794) tarihli takrirden “yeniden inşâ olunan imaret ve türbenin kubbeleri alemleri için 300 kıyye (Bir kıyye 1300 gramdır) bakırın darphaneden verilmesini” istendiğini öğreniyoruz. (Osm. Arş. Evkaf Def. III. No. 21421. Evkaf Def. 1/1501)
İmaret, 1894 (1901) tarihinde ziyan görmüş ve 1314 (1896) tarihinde onarılmıştır. (Evkaf yönetimi Katalogu I/III 1319 (1901) tarihinde de türbe ve imaretin “atik demir parmaklıklarının tecdidine iradei seniyye sadır olmuştur.”
MİHRİŞAH VALİDE SULTAN KİMDİR?
Gürcü asıllıydı lakin doğduğu zamanki ismi bilinmemektedir. Aslen Gürcü Ortodoks bir papazın kızı olan Mihrişah Sultan, sarayda Gürcü Hoşu olarak anılmaktaydı. 1789 yılında oğlu III. Selim’in tahta çıkması üzerine valide sultan oldu. 1795 yılında İstanbul’un Eyüpsultan semtindeki Mihrişah Valide Sultan Okulu ve Külliyesi’ni, 1796 yılında Bahçeköy’deki Otomobilci Mandırası Deresi üzerindeki Valide Bendi’ni, 1801 yılında Levet Kışlası ve Hasköy Lâğımcılar Kışlası mescitleri ile Kasımpaşa Mevlevihanesi de Mihrişah Valide Sultan tarafından yaptırılmıştır. 1805 yılında Yeniköy’deki Mihrişah Valide Sultan Çeşmesi’ni yaptırmıştır. Haremin hazinedar ustalarından çaşnigir Zeyneb için Eminönü Balıkpazarı’nda yaptırdığı kitâbesinde Hazinedar usta çaşnigir Zeyneb yazmasına karşın halk ortasında Mihrişah Vâlide Sultan Çeşmesi olarak bilinen çeşme de bugün yerinde yoktur. Halıcıoğlu Kışlası ile Haliç Köprüsü ortasındaki iki minareli Mihrişah Valide Sultan (Kumbarhane) Camii’ni yaptıran da odur. Eyüpsultan semtinde 1795 yılında inşa ettirdiği imaret ise 225 yıldan beri faaliyetlerini sürdürmektedir.
DİVAN EDEBİYATINDAKİ YERİ
Şair Münib, Mihrişah Sultan hakkında aşağıdaki dizeleri yazmıştır:
Mihr-î-Şah Bayan o Hûrşid-ü Kamer kevkebe kim
Pertev-i şânı kadar gamkede-i âlem-i şen
Mehdi-i ulyâmi edüb refêti temdit-i sürûr
Kimsenin tıfl-ı derd ile olmaz şiven
VEFATI
Oğlunun saltanatı sırasında 1805 yılında öldü ve Eyüpsultan’da 1792 yılında yaptırılan Mihrişah Valide Sultan Türbesi’ne defnedildi. Türbe içinde Mihrişah Sultan’dan diğer III. Mustafa ile Adilşah Sultan’ın kızlarından Beynan Sultan, Perestu Sultan (II. Abdülhamid’i büyütmüştür), Hatice sultan da yatmaktadır. Mihrişah Valide Sultan ve oğlu Padişah III. Selim’in her ikisi de Mevlevî (Muhammed Celaleddin-i Rumi) Tarîkatı mensubuydular.
MİHRİŞAH VALİDE SULTAN CAMİİ NEREDE?
Mihrişah Valide Sultan Camii, günümüzde Halıcıoğlu Kışlası ile Haliç Köprüsü ortasındaki iki minareli bir Camii olarak bulunmaktadır. Mihrişah Valide Sultan yaptırdığı için bu isimle anılsa da günümüzde daha çok Kumbarhane Camii ismiyle tanınmaktadır. Humbaracılar ve Lağımcılar kışlasınının ortasına yapıldığı için bir öteki ismi de Humbaracılar Kışlası Camii’dir.
Tarihi
Camiyi III. Selim’in annesi Mihrişah Valide Sultan, III. Selim’in Humbaracılar ve lağamcılar için yaptırdığı kışlanın ortasına 1792 tarihinde yaptırmıştır. Bu cami, başlangıçta tek minareli yapılmıştı. III. Selim buna bir minare daha ek etti. Cami 1793 yılında ibadete açıldı. Günümüzde de camii olarak hizmet vermektedir.
Haberler.com
