Tıbbi ismi pnömoni olan aslında halk arasınza zatürre olarak bilinen hastalıktır. Pandemi süreci boyunca tüm dünyanın gündeminde Pnömoni yer alıyor. Pnömoni nedir?Pnömoni ne demek? Pnömoni belirtileri nelerdir?
PNÖMONİ (ZATÜRRE)NEDİR?
Zatürre ya da tıbbi ismiyle pnömoni bakteri, virüs ve nadiren parazitlerin neden olduğu akciğer enfeksiyonu olarak tanımlanır. Akciğerde meydana gelen bu enfeksiyon, alveol ismi verilen havayla dolu küçük akciğer keseciklerine iltihap hücrelerinin birikmesine ve yeniden bu alana kan damarlarından gelen serumun dolmasına neden olur. İçleri serum sıvısı ve iltihap hücreleri ile dolan, yani hava içeriğini kaybeden alveoller teneffüs fonksiyonlarını yerine getiremezler. Şayet pnömoni yaygın ise hastada teneffüs yetersizliği görülebilir.
Bağışıklık sistemi olağan olan bireylerde pnömoniye neden olan mikroorganizma hastane ortamından ya da hastane dışı ortamdan akciğere yerleşerek enfeksiyona neden olabilir. Bu nedenle hastanede yatan bir hastada, yatıştan 48-72 saat sonra meydana gelen pnömoni hastane kökenli pnömoni, buna rağmen hastane ile ilgisi olmayan bireylerde meydana gelen pnömoni ise toplum kökenli pnömoni olarak isimlendirilir. Biz bu yazımızda daha çok toplum kökenli pnömonilerden kelam edeceğiz.
TOPLUM KÖKENLİ PNÖMONİ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
+ İleri yaş,
+ Sigara kullanımı,
+ Çok soğuk havaya maruz kalmak,
+ Kronik bir kalp ya da akciğer hastalığının varlığı,
+ Alkolizm, unsur bağımlılığı,
+ Şuur bozukluğu ile seyreden kimi nörolojik hastalıklar,
+ Öksürük refleksinin bozulması,
+ Yabancı cisim aspirasyonu,
+ Ziyanlı gazlara maruz kalmak,
üzere kimi faktörler pnömoni için risk faktörleri olarak sıralanabilir.
PNÖMONİ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Pnömoni çoklukla ateş, boğaz ağrısı üzere üst teneffüs yolu enfeksiyonu belirtilerini takiben başlar ve hastalarda bu belirtilerden 2-3 gün sonra yüksek ateş, titreme, süratli soluk alıp verme, halsizlik, öksürük, balgam çıkarma, nefes almakla batıcı stilde göğüs ağrısı ve hastalığın ciddiyeti ile bağlantılı olarak nefes darlığı, siyanoz üzere semptomlar ortaya çıkar. Atipik seyirli pnömonilerde baş ağrısı, karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal üzere belirtiler de olabilir. Hastaların birçoğunda dudak ve dudak etrafında uçuk görülebilir.
TEŞHIS
Üstteki belirtilerle tabibe başvuran hastada fizik muayenede saptanan yüksek ateş, ağız etrafında herpes enfeksiyonlarına bağlı uçuk; dinlemede akciğerde pnömoniye özel teneffüs seslerinin duyulması üzere bulgular doktoru pnömoni teşhisine yöneltir. Pnömonili hastalarda sedimantasyon suratı ve kandaki lökosit sayısının arttığı saptanır ve nihayet akciğer grafisinde görülen kimi değişiklikler ile üstte sayılan klinik bulguların ışığında pnömoni teşhisine ulaşılır.
PNÖMONİ TEDAVİSİ
Pnömoni tanısı konulan hastada doktor öncelikle hastanın klinik, radyolojik ve laboratuar bulgularına dayanarak tedavinin konutta mi yoksa hastane şartlarında mı yapılacağına karar verir.
Aşağıdaki kriterlerden birinin varlığında hasta hastane şartlarında tedavi edilmelidir.
+ 65 yaş üzeri hasta,
+ Kronik akciğer, kalp yahut böbrek hastalığı varlığı,
+ Alkolizm yahut husus bağımlılığı,
+ Meskende 3 günlük antibiyotik tedavisine kâfi cevap alınamayışı,
+ Şuur bozukluğu,
+ Çok tansiyon düşüklüğü,
+ Akciğer grafisinde yaygın pnömoniye ait bulguların varlığı,
+ Lökosit sayısının çok yüksek ya da çok düşük oluşu,
+ Tabloya plörezinin eşlik etmesi,
+ Böbrek yetersizliği tablosu gelişmesi,
+ Çok kansızlık,
+ Teneffüs sayısının çok artması,
+ Siyanoz varlığı
Üstteki kriterleri taşımayan, genel durumu iyi olan genç hastalarda yakın takipte kalmak kaidesiyle meskende antibiyotik tedavisi ve istirahat önerilir. Kullanılacak antibiyotiğe pnömoninin klinik bulguları ve muhtemel etken mikroorganizma tipine nazaran doktor karar vermelidir. Yetersiz antibiyotik kullanımları tablonun ağırlaşmasına neden olabilir. Tedavinin birinci 3-5 günü içerisinde ateş düşer, öbür belirtiler geriler ve hastalık çoklukla 1-2 haftada tam olarak iyileşir.
Hastane şartlarında tedaviye alınan hastalarda da derhal mümkün etken mikroorganizmalara yönelik antibiyotik tedavisi başlanılır. Tedavi sırasında şayet gerekli görülür ise balgam muayeneleri, kan kültür çalışmaları ve başka kimi tetkikler istenebilir. Bu çeşit hastalarda antibiyotik tedavisi ile birlikte altta yatan akciğer, kalp ya da böbrek hastalığına yönelik tedaviler ve başka destekleyici tedavi formüllerine başvurulur. Tüm bu eforlara karşın teneffüs yetersizliği tablosu gelişen hastalarda ağır bakım ve mekanik ventilasyon takviyesi sağlanmalıdır.
Pnömoni birtakım olgularda tümör ya da yabancı cisim üzere bronşta tıkanmaya neden olan bir süreç gerisindeki akciğer alanında ortaya çıkabilir (obstrüktif pnömoni). Bu çeşit olgular çoklukla antibiyotik tedavisine kısmi direnç gösterebilirler lakin bazen de uygulanan tedavi ile pnömoni ve pnömoninin röntgen bulguları büsbütün düzelebilir ve altta yatan hastalık gözden kaçırılabilir. Bu nedenle bilhassa sigara kullanan 40 yaşından büyük hastalarda tedavi sonrası bronkoskopik kıymetlendirme ile bronş içi tıkayıcı bir hastalık olup olmadığı denetim edilmelidir.
PNÖMONİDEN KORUNMA
Pnömoniden korunmak için KOAH, bronşektazi, astım, kalp yetersizliği üzere kronik hastalıkların varlığında ve ileri yaştaki hastalarda, pnömoni ve grip aşılarının doktor denetiminde uygulanması gerekir.
Haberler.com
