5 yılda 5 bin 500 yıllık tarihi ortaya çıkardılar
-“Karadeniz’in Zeugması” olarak isimlendirilen ve yapılan hafriyatlarda 2 bin 100 yıllık geçmişe sahip olduğu düşünülen Hadrianoupolis’in geçmişi 5 bin 500 yıl kadar geriye gitti
Hadrianoupolis Antik Kenti Hafriyat Lideri Dr. Öğretim Üyesi Ersin Çelikbaş:
“Bu yıl ki hafriyatlar bize Hadrianoupolis coğrafyasında, kentinde yerleşimin Geç Kalkolitik periyotta başladığını gösterdi. Bu da günümüzden yaklaşık 5 bin 500 yıl öncesini işaret etmektedir”
“Hadrianoupolis’in nüfusuyla ilgili datalara baktığımız vakit 50 binin altında olamaması gerektiğini iddia ediyoruz”
“17 yıllık kazılan kısımlar Hadrianoupolis’in yüzde 5’i bile değil”
” Hristiyan aleminin değerli din adamlarından Stylos Alypius’un mezarı Hadrianoupolis’te
KARABÜK – 17 yıl evvel hafriyat çalışmalarına başlanan, yapılan hafriyatlarda MÖ 1. yüzyıllardan MS 8. yüzyıla kadar kullanıldığı varsayım edilen ve “Karadeniz’in Zeugması” olarak isimlendirilen Karabük’ün Eskipazar ilçesindeki Hadrianaupolis Antik Kenti’nin geçmişi, son 5 yıldaki hafriyat çalışmalarıyla MÖ 3500’lü yıllara kadar dayandığı ortaya çıktı.
Eskipazar ilçesinin 3 kilometre doğusunda bulunan Hadrianaupolis Antik Kenti’nde, 2003’te başlatılan hafriyat çalışmaları Kastamonu Müzesi başkanlığında Karabük Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Ersin Çelikbaş’ın koordinatörlüğünde sürdürülürken, at, boğa, fil, panter, geyik, tavus kuşu üzere birçok hayvanın tasvir edildiği mozaikler yer alıyor.
12 kilometre kare alanı içine alan bölgede iki hamam, iki kilise yapısı, bir savunma yapısı, kaya mezarları, tiyatro, bir kemerli ve kubbeli yapı, anıtsal kültik niş, sur, villa, öbür anıtsal binalar ile birtakım kült alanları üzere 14 dağınık kamu ve öteki çeşit yapıların yer aldığı ve birçok hayvanın tasvir edildiği antik kentteki hafriyat çalışmalarında ayrıyeten kaya mezarı içinde iskeletler, antik periyoda ilişkin para, kemik toka ve bir unguentarium (gözyaşı şişesi), 2. yüzyıla ilişkin mezar, 1800 yıllık adak levhası gün yüzüne çıkarıldı.
“Geçmişi 5 bin 500 yılına kadar gitti”
2017 yılında hafriyatı başlayan ve hala devam eden “Kilise C” yapısının altında “Erken Roma” periyoduna ilişkin yapı ortaya çıktı. Kilisenin altından öteki bir yapının çıkmasıyla Hadrianaupolis Antik Kenti’nin kuruluşunun MÖ 1. yüzyıldan daha da eski olduğu, MÖ 3500 yılına kadar gittiği tespit edildi.
Hafriyat Lideri Dr. Öğretim Üyesi Ersin Çelikbaş, İhlas Haber Ajansı muhabirine yaptığı açıklamada, kazıların 12 aylık devirle yapıldığını söyledi.
Hadrianoupolis’te yapılacak çalışmaların uzun soluklu olduğunu, uzun soluklu kazıların da bilimsel ve turistik açıdan da getirisi olacağını tabir eden Çelikbaş, “Hadrianoupolis hafriyat takımı tarafından bilimsel kazılara devam edilirken başka taraftan kazılan alanların projeleri gerçekleştirilerek ziyarete açılması amaçlanmaktadır. Hava kaideleri el verdiği sürece devam etmesini planlıyoruz. Hadrianoupolis hafriyatının meyvelerini almaya başladık. Bilhassa bilimsel açıdan çok değerli bulgulara rastladık. 17 yıldır Hadrianoupolis’te çalışmalar devam ediyor, yapılan çalışmalarda bizden evvel kıymetli bilgilere ulaşmışlardı. Bizim farklı noktalarda yaptığımız çalışmalar daha farklı bilgilere ulaşmamızı sağladı. Bugüne kadar yapılan yayınlarda Hadrianoupolis’in 2 bin 100 yıllık yani MÖ 1. yüzyıl Geç Hellenistik’e ilişkin bir devirde birinci kurulma evresinin olduğu söyleniyordu. Bu yıl ki hafriyatlar bize Hadrianoupolis coğrafyasında, kentinde yerleşimin Geç Kalkolitik periyotta başladığını gösterdi. Bu da günümüzden yaklaşık 5 bin 500 yıl öncesini işaret etmektedir. Hadrianoupolis’in tarihi bilinenin 3 bin yıl daha gerisine, geçmişine gittik. Bunu somut bilgilerle destekledik. Güney Nekropl’ünde yapmış olduğumuz çalışmalarda Geç Kalkolitik periyoda ilişkin olabileceğini iddia ettiğimiz ‘sunu çukurları’ ve bunların içerisinde seramik buluntular ortaya çıktı” dedi.
” Kilise “Erken Roma” periyoduna ilişkin bir yapının üzerine inşa edilmiş”
Hadrianoupolis’in daha eski bir yerleşim yeri olduğunun bu yıl yapılan çalışmalarla kanıtlandığını, Hadrianoupolis’in bu türlü bir geçmişe sahip olmasında coğrafik pozisyonun da çok kıymetli olduğunu aktaran Çelikbaş, “Çok verimli bir arazi üzerine bir vadi içerisinde konumlanmış durumda. Hadrianoupolis’teki yapılar teraslandırılmış düzlük alanlarda yer almakta, bir vadi içerisinde olması sebebiyle. Hasebiyle en erken periyottan MS 8. yüzyılın sonlarına kadar Hadrianoupolis daima bir yerleşim görmüş. Bu yerleşimler yeni açılan noktalarda değil var olan teraslandırılmış alanların tekrar üzerine yapılarak devam ettirilmiştir. Kilise yapısı kendisinden daha evvelki periyoda ilişkin ‘Erken Roma’ diyeceğimiz bir periyoda ilişkin yapının üzerine inşa edilmiş. Bu yılki yapmış olduğumuz hafriyatlarda da bunu tespit ettik. Tüm bu bilgileri bir ortaya getirdiğimizde Hadrianoupolis’in jeopolitik pozisyonu, coğrafyası, iklimi, sahip olduğu bitki örtüsü bunları bir ortaya getirdiğimiz vakit Hadrianoupolis’in ne kadar kıymetli bir kent olduğunu görmekteyiz. Hadrianoupolis yalnızca Geç Antik devirde değil, erken periyotlarında de değerli bir merkez durumundaydı. Hadrianoupolis Teritoryası içerisinde elde ettiğimiz MS 2. yüzyıl yazıtında Hadrianoupolis’in bölgenin en kıymetli pazar noktası olduğu tespiti yazısına ulaşmıştık. Dini açıdan da çok kıymetli bir yer, Hıristiyanlık alemi açısından. Hadrianoupolis kıymetli bir hac merkezi olarak antik periyotta hürmet görmüş. Bizden evvelki ve bu sene yaptığımız hafriyatlarda da Hıristiyanlık periyoduna ilişkin kıymetli datalara ulaştık. Bu mevzuda çalışmalara devam ediyoruz” diye konuştu.
“Stylos Alypius’un mezarı Hadrianoupolis’te”
Hadrianoupolis’teki çalışmaların yalnızca Anadolu’nun değil, tüm dünyanın ilgisini çektiğini vurgulayan Çelikbaş, şunları kaydetti:
“Burada Hıristiyanlık dünyası açısında ‘Stylos Alypius’ isminde değerli bir zat yaşamış. Stylos Alypius ile ilgili antik kaynaklar bir erkek ve bir kız manastırının ona atfedildiğini belirtiyor, antik kaynaklarda burada vefat ettiğinden bahsediliyor. Stylos Alypius ile ilgili somut datalara ulaşacak olursak sahiden çok etkileyici ve dikkat çekeceğinden eminiz.”
” 50 bin nüfuslu kıymetli bir şehir”
Hadrianoupolis’te en değerli alanlardan birisinin de ‘Güney Nekropol” olarak isimlendirilen alan olduğunu belirten Çelikbaş, “Güney Nekropol’ü kaya mezarlarından oluşan bir alan, burada yapmış olduğumuz çalışmalarda nekropolün bilhassa ağır olarak MS 2. yüzyılda daha sonrasında 4. yüzyılda ve son olarak 6. yüzyılda ağır olarak kullanım gördüğünü görmekteyiz. Bu nekropoldeki erken devir mezarlarının içerisinde daha sonraki periyotlarda de gömü yapılıyor ki, bu nüfusla alakalı bir durum. Hadrianoupolis’in nüfusuyla ilgili datalara baktığımız vakit 50 binin altında olamaması gerektiğini iddia ediyoruz. Teritoryası çok geniş, yaklaşık 12 kilometrelik bir alanı tesiri altına almış bir kentten bahsediyoruz, yerleşim manasında. Takımımızla yapmış olduğumuz görüşmelerde, Hadrianoupolis’in meyyit gömme geleneklerine bakmamız lazım, bir nekropol kazısına başlarsak şayet, Hadrianoupolis’in popülasyonu ve yoğunluğuyla alakalı bilgilere de sahip olacağımızı düşünerek bu tarafta çalışmalara başladık. Bu noktada Stylos Alypius’un mezarını da bulmaya yönelik çalışmalarımız devam ediyor ve şuana kadar ulaşamasak bile değerli bir kısa vakit içerisinde Stylos Alypius ile ilgili somut datalara ulaşacağımızı inanıyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
“Bölgenin tarihini aydınlatmasına yönelik bilgiler bizi şaşırtmaya devam ediyor”
“Hadrianoupolis sürprizleriyle her vakit bizi şaşırtmaya devam ediyor” diyen Çelikbaş, şu tabirlere yer verdi:
“Hadrianoupolis’i kazdıkça buluntulardan fazla iç paflagonyanın bilinmeyen tarihini aydınlat bizleri çok şaşırtıyor. Hadrianoupolis etrafı ve iç paflagonyanın yerleşim periyodunun ‘Erken Hellenistik’ devirde başladığını düşünüyorduk, kaya mezarları da bize bilgiler veriyordu lakin somut bir halde kazıların ortaya çıkardığı bilgiler bizleri daha erken devirlere götürdü. Hadrianoupolis ve etrafının düşündüğümüzden çok daha erken iskan edildiğini, yerleşim gördüğünü görmekteyiz. Kazısına 2018’de başladığımız ve devam ettiğimiz nekropolde mezar buluntularımız devam ediyor. Bunların içerisinde sikkeler var, meyyit armağanları, bayana ilişkin olduğunu düşündüğümüz mezar armağanları var. Bunlar bu bölgede birinci olarak gördüğümüz şeyler, buluntularla daha evvel karşılaşmadık. Aslında yapmış olduğumuz çalışmalarla küçük buluntular bularak şaşırtmaktan fazla bölgenin tarihini aydınlatmasına yönelik datalar bizi şaşırtmaya devam ediyor.”
17 yılda yüzde 5’lik alan kazılabildi
2013 yılında arkeoloji radar yaptırdıklarını, yeraltındaki somut dataları görme talihine sahip olduklarını hatırlatan Çelikbaş, “Şuana kadar 17 yıllık kazılan kısımlar Hadrianoupolis’in yüzde 5’i bile değil. Hadrianoupolis’in büsbütün ortaya çıkarılması kaç yüz yıl sürer bunu bilmemiz mümkün değil. Arkeolojik hafriyatlar, sabır ve vakit isteyen uzun soluklu çalışmalardır. Bir arkeolog, arkeolojik bir hafriyat gerçekleştirirken sabırlı bir biçimde kazısına devam etmesi gerekiyor. Ortaya çıkardığımız mimari yapıları, koruyarak insanların hizmetine sunmamız gerekiyor. Bizim yaptığımız bir öbür çalışma da bu. Hadrianoupolis, bir mozaik kenti, münasebetiyle bir antik kentteki mozaik yapıların ağır olması muhafaza manasında da projelerin hemen gerçekleştirmesini mecburî kılıyor. Çabucak çabucak her yapıda mozaiklere rastlamamız mümkün. Mozaiklerin ihtişamı insanları etkilemeye devam ediyor. Lakin müdafaa manasında çok narin eserler münasebetiyle ortaya çıkarıldıktan sonra muhafazaya alınması zorunlu” sözlerine yer verdi.
Son Dakika Haberleri – Son Dakika Haber – Yeni Haberler
Kaynak: İHA
Haberler.com
