Fatma G. Kabasakallı – Ankara Toplumsal Bilimler Üniversitesi, Memleketler arası İklim Değişikliği Siyasetleri Uzmanı Doç. Dr. İzzet Arı, Glasgow’daki “BM İklim Değişikliği Çerçeve Mukavelesi 26. Taraflar Konferansı” COP26 öncesi Milliyet’e konferansın değerli gündem unsurlarını anlattı. Türkiye’nin birinci kere Paris İklim Anlaşması’nın imzacıları ortasında katılacağı BM İklim Konferansı’nda hem Türkiye ismine hem de global taraf ülkelerinin somut sonuca ulaşması konusunda büyük belirsizliklerin olduğunu vurguladı.
‘Yeni taahhüt açıklamaz’
BM’nin Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’nin iklim değişikliğine yönelik kıymetlendirme raporunun (IPCC) hakemleri ortasında yer alan İzzet Arı, kendisinin de katılacağı COP26 Konferansı’nda Paris Anlaşması’nın “Kurallar Kitabı” olarak da bilinen uygulama kitabının tamamlanmasının beklendiğini söyledi. Arı, Türkiye’nin COP26 gündemindeki yerini ve konferansın ana gündemiyle ilgili şunları dedi:
“Türkiye’nin yeni bir taahhüt açıklamasını beklemiyorum. Ancak eylül ayında Cumhurbaşkanı’nın BM Genel Kurulu’na net sıfır emisyon maksadını 2053 yılına kadar koymasıyla Türkiye’nin yol alacağı patika değişti. COP26’ya yetişmez fakat Türkiye önümüzdeki yıl daha önemli bir emisyon azaltım kelamı verebilir. Türkiye ile ilgili en çok sorulan sorulardan biri ‘Bu amaç için bir yol haritası var mı? Bir başkası de ‘Türkiye’nin finansman talebi ne kadar olacak?’ Bunlar şu an çok bilinmeyen. Finansman konusunda ise Avrupa ülkeleri ikili ve karşılıklı olarak Türkiye’ye yeşil fon çıkarabilir. Lakin Türkiye, Paris Anlaşması’na taraf olduğu için ve önemli bir emisyon azaltım potansiyeli olduğu için fon alabileceğini düşünüyorum. Öte yandan Türkiye zamanlama ve müzakere olarak, rastgele bir karşılık beklemeden yahut almadan Paris Anlaşması’na taraf oldu. Bunun bir halde karşılığını alması gerekiyor, fakat COP26 için diplomatik bir lobi çalışması olmadığını da bildiğimden, Türkiye için rastgele bir olumlu karar çıkacağını düşünmüyorum. Yanı sıra, Türkiye’ye emisyon azaltım amaçlarını artırması için önemli bir baskı da olmadığını görüyorum. Türkiye ismine da çok fazla belirsizlik var bu konferansta.
‘Belirsiz bir COP26’
COP12’den beri, daha makus COP’lar gördüm lakin bu en meçhulü. Türkiye ismine da global çapta da. Emisyon azaltım taahhüdü ve finansman konusunda bilhassa önemli belirsizlik var. IPCC raporundaki “Emisyon azaltımlarının güzelleştirilmesi yetersiz’ olduğunu belirtilmesinin akabinde COP26 Konferansı’nda dünya devletlerinden daha önemli emisyon azaltımları talep edilecek. Bir öteki kıymetli gündem de karbon piyasaları gelişmelerinde ilerleme olmamıştı ve şimdi karbon piyasaları oluşturulamamıştı. Bu, Paris Kuralları Kitabı’nda oluşturulacak. Üçüncü kıymetli gündem ise, finans konusunda adımlar atılması isteniyor, ülkelerin kendi inisiyatifine bırakmak dışında diğer opsiyonlar da gündeme gelebilir. Hasebiyle bu hususta temkinli olmakla birlikte, uzun periyotlu finansmanın yükseltilmesi değerli gündemler ortasında yer alacaktır. 100 milyar dolarlık yeşil iklim fonuyla kaynak mobilizasyonunda bugüne kadar çok az seviyede kaynak sağlandı. Yani burada önemli sorun var. Her ülkeden finansman sağlaması için beklenti var, bilhassa gelişmiş ülkelerden, lakin kelam konusu 100 milyar doların yakalanabilmesini pek mümkün görmüyorum.”
Sorumluluk daveti
“COP26 öncesinde görülen bir öteki yaklaşım ise, emisyonlar konusunda herkes yapabildiğini yapsın noktasına gelinmiş olması. Ek dışındaki Çin, Hindistan, Brezilya ve Meksika üzere ülkeler, sorumluluk almıyordu, onların sorumluluk alması için daha fazla baskı yapılıyor şu an, ki emisyonların yüzde 60’a yakını ek dışındaki ülkelerden geliyor. Bununla birlikte artık ‘eklerin’ çok zikredilmediği görülüyor.”
Seller, yangınlar, kuraklık…
İklim değişikliğinden en çok etkilenecek ülkeler ortasında Türkiye de gösteriliyor. İklim krizi sebebiyle, başta Avrupa ülkeleri, Türkiye, ABD ve Asya ülkelerinde görülen, olağanın üzerindeki sıcaklıklar, yağmur, sel, fırtına, hortum, dolu, yangın üzere şiddetli meteorolojik olaylar ve doğal afetler 2021 yılına damga vurdu. Türkiye genelinde 6 günde 130 yangın çıktı. Geçen yıl kuraklığın tesirleri yüksek düzeyde hissedilirken, 2021’in birinci yarısına ilişkin bilgiler de global ısınma kaynaklı olağandışı meteorolojik hareketliliğin tesirlerini ortaya koydu.
Sıcaklık arttı
Türkiye bu yıl mevsim normallerinin üzerinde bir sıcaklıkla girdi. Ocak ve şubat ayları sıcaklığı sırasıyla ortalama 5.4 ve 6.2 derece olarak ölçüldü. Meteoroloji Genel Müdürlüğünün datalarına nazaran son 50 yılda görülen en sıcak ikinci ocak ayı yaşandı. Yağışların yarı yarıya azalması, kuruyan gölleri, ırmakları de beraberinde getirdi. Türkiye’nin kuraklığın en ağır yaşandığı bölgede yer aldığı belirtilen araştırmalara nazaran, ülkenin neredeyse yarısı harikulâde kurak. Global seviyede sıcaklık artışlarıyla iklim krizi başta olmak üzere, yanlış bölgelere kurulan barajlar, çok sulama ve yanlış tarım siyasetleri göllerin kurumasını hızlandıran nedenler ortasında sayılıyor. Göllerin kurumasıyla gün geçtikçe nüfusun daha büyük bir kısmını etkilemeye başladığı belirtiliyor. Öte yandan meteorolojinin datalarına nazaran, nisan ayında ortalama sıcaklık 13,4 derece olarak ölçülürken, mevsim normallerine nazaran yağışlarda yarıya yakın azalma kaydedildi.
Milliyet
