İstanbul Kültür Sanat Vakfı’nın (İKSV) kültür siyasetleri çalışmaları kapsamındaki dokuzuncu raporu, “Ekolojik Dönüşüm için Kültür ve Sanat” başlığıyla yayımlandı.
Vakıftan yapılan açıklamada global ekolojik krize dikkat çeken raporda İKSV’nin, kültür-sanat dünyasında ekolojik dönüşüm üzerine bir tartışma alanı açmayı amaçladığı belirtildi.
Raporda ayrıyeten, kültür-sanat kurumları için dönüşüm nerede başlayabilir sorusuna yanıt olabilecek kimi somut tekliflerin de sunulduğu bilgisi verildi.
Bahçeşehir Üniversitesi İktisadi, İdari ve Toplumsal Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Hande Paker tarafından hazırlanan rapor, ekolojik krize dikkat çekerek kültür ve sanat dünyasını mevzu üzerine birlikte düşünmeye ve tahlil sürecinin bir kesimi olmaya davet ediyor.
Kültür-sanat alanının bağlantı gücünü gerisine alarak kamuoyunda bir tartışma alanı açmayı hedefleyen rapor, ekolojik krizi toplumsal, politik, ekonomik ve kültürel taraflarıyla tartışıp sürdürülebilirliğin nasıl tesis edilebileceğini mercek altına alıyor.
“İçinde bulunduğumuz ekolojik kriz deneyim ettiğimiz en yaşamsal sorun”
Kültür sanat aktörlerine ekolojik problemleri tüm boyutlarıyla değerlendirebilecekleri kapsamlı bir tahlil sunan raporun birebir derecede kıymetli başka bir hedefi ise, kültür sanat aktörlerinin ekolojik dönüşüm için harekete geçmekte oynayabileceği faal rolü vurgulamak.
Açıklamada görüşlerine yer verilen İKSV Kültür Siyasetleri Çalışmaları Yöneticisi Hasret Ece inanılmaz vakitlerden geçerken hazırlanan bu raporun, ekolojik kriz karşısında yan yana gelmek için yaratıcı tabirden beslenen bir yer oluşturmasını amaçladıklarını belirtti.
Ece, şunları kaydetti:
“2021 yılında, iklim müzakerelerinin yirmi altıncısı yaklaşırken, ekolojiyi gözeten bir dönüşümün gerçekleşmesi için yol hala uzun. Yeniden de, yapılması gerekenler artık daha iyi biliniyor. Dünya’da ve Türkiye’de etraf hareketi ve yükselen genç sesler bunları tüm açıklığıyla ortaya koyuyor. Yaşadığımız gezegenin bugününü ve geleceğini tehdit eden ekolojik krize karşı değişim yolunda güçlü bir kelamı olan kültür-sanat dünyası, tıpkı vakitte kendi pratiklerini dönüştürme sorumluluğunu duyuyor. Bu nedenle, yaratıcı seslerin daha gür duyulacağı şartları sağlamak ve dönüşüme yardımcı olacak araçları sunmak, kültür siyasetlerinin en acil sorunlarından biri olarak karşımıza çıkıyor.”
Raporu kaleme alan Doç. Dr. Hande Paker ise, “İçinde bulunduğumuz ekolojik kriz hem mahallî hem global olarak deneyim ettiğimiz en yaşamsal sorun. İklim krizi bir yandan gezegenimizi tahrip ederken öbür yandan toplumsal ve ekonomik eşitsizlikleri artırıyor. Krizi atlatabilmek için gereken dönüşüm iklim adaletiyle şekillenmiş siyasal ve kültürel bir eksen değişimi. Bu değişim için kültür sanat aktörlerinin devreye soktuğu çeşitli yeşil araçlar bir başlangıç yaratıyor. Dönüşüm hem kültür sanat alanında hem de etraf hareketleri tarafından benimsenen yerele odaklanma, katılımcılık, ağ kurma üzere yeni pratiklerle güç kazanıyor.” sözlerini kullandı.
“Ekolojik Dönüşüm için Kültür ve Sanat”
Raporda sürdürülebilirlik kavramının ortaya çıkışı, yaygınlaşması ile farklı kullanım ve tezahürlerine ait tartışmalar, eleştirel bir perspektifle ele alınıyor.
Hollanda ve İngiltere’den kurumlarla yürütülen saha araştırmasından yola çıkarak, kültür-sanat alanında ekolojik dönüşüm için yapılabilecekler ve iklim hareketinin bu yolda ilham verdiği yeni anlayışlar ve pratikler inceleniyor.
Raporda kültür-sanat aktörlerine somut adımlar, önlemler ve geliştirilmesi gereken siyasetlerle ilgili teklifler sunuluyor. Ekolojik dönüşüm yolunda birinci adımlarını atmak isteyen kültür-sanat aktörlerine başlangıçta yardımcı olabilecek bir diyagram ve yeşil araçlardan oluşan bir seçki sunuluyor.
Global seviyede ekolojik kriz ve dönüşüm sürecindeki kimi kıymetli tarihler bir vakit çizelgesinde listelenirken, saha araştırmasında görüşülen kurumlar hakkında bilgiler ve ortalarındaki kontaklar interaktif bir ağ haritasında gösteriliyor.
Ekolojiye dair raporda yer verilen çeşitli kavramların kısaca tanımlandığı bir kelamlık ise okuyucuya süratli bir kaynak oluşturmayı amaçlıyor.
Ekolojik dönüşümde kültür sanatın rolü
Raporda, kültür sanat aktörlerinin ekolojik dönüşümde oynadığı roller, saha çalışmasının sonuçları ışığında bedellendiriliyor.
Kültür ve sanatın sürdürülebilirlikle ilişkilendirilmesi “alanın ekolojik ayak izini küçültmek” ve “yaratıcı tabirin gücünü kullanarak ekolojik dönüşüm için geniş kitleleri harekete geçirecek yeni anlatılar oluşturmak” başlıklı iki ana boyut üzerinden tartışılıyor.
Birinci boyut, kültür-sanat bölümünün kendi ekolojik ayak izini küçültmesiyle ilgili. Araştırma, pek çok kültür kurumu, sanatçı ve tasarımcının yeşil pratikler benimsemeyi önceliklendirdiğini gösteriyor.
İkinci boyut ise ekolojik dönüşümde yaratıcı sözün potansiyelini ilgilendiriyor. Pek çok kültür-sanat aktörü sanatın öykü anlatıcılığını, yeni tahayyüller yaratma gücünü, yeni fikirler için alan açma yetisini ve kültürel dönüşümü başlatacak diyalogları kurma kapasitesini vurguluyor ve öykü anlatıcıları olarak kültür sanatın bu dönüşümde daha önemli bir rol alması gerektiğini savunuyor.
Ekolojik krize kültür-sanat alanından karşılıklar aranırken, İKSV’nin kültür siyasetleri çalışmaları kapsamında bugüne dek odaklandığı iştirakçi yaklaşımlar, mahallî kültür siyasetleri, kültürel çoğulculuk üzere pek çok bahis tekrar gündeme geliyor.
Araştırmanın ana ekseninde Doç. Dr. Hande Paker’in İKSV Kültür Siyasetleri Çalışmaları Araştırma Sorumlusu Fazilet Mıstıkoğlu ile birlikte Hollanda ve İngiltere’den çeşitli kültür kurumları, sivil toplum kuruluşları, mahallî idareler ve özel dal temsilcileriyle yaptığı mülakatlar yer alıyor.
Hollanda’da faaliyet gösteren DutchCulture ve Het Nieuwe Instituut’ün işbirliğiyle düzenlenen (Dijital) Memleketler arası Ziyaretçi Programı, rapor kapsamında Hollanda’da alana bütüncül olarak bakma imkanı sundu.
Program kapsamında ekolojik kriz ve kültür-sanat ekseninde çalışan pek çok kültür kurumu, sivil toplum kuruluşu, lokal idare, özel şirket ve toplumsal teşebbüs temsilcisinin yanı sıra sanatkarlar ve değişime taraf verenlerle görüşüldü.
Görüşülen kurumlar ortasında Boekman Vakfı, Bureau 8080, Amsterdam Belediyesi, Waag, Blue City, Jan van Eyck Academie, Warming Up Şenlik, Casco Arka Institute, Afrikaanderwijk Kooperatifi ve Zone2Source yer aldı.
Tüm görüşmelerin çevrimiçi yapılmasıyla rapor, ekolojik ayak izini de önemli oranda azaltmış oldu.
İngiltere kapsamında ekolojik krizle ilgili uzun yıllardır çalışan, kültür sanat alanında sıkıntının yaygınlaşmasına önayak olmuş, ilgili ağları kurmuş ve ekolojik ayak izini azaltmak için alana has pek çok araç geliştirmiş olan kültür kurumları ve sivil toplum örgütleriyle görüşmeler, yeniden çevrimiçi olarak yürütüldü. Görüşülen kurumlar ortasında Julie’s Bicycle, İngiltere Sanat Kurulu, British Council, Artsadmin, The Climate Story Lab ve Creative Carbon Scotland yer aldı.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Saadet Firdevs Aparı
Haberler.com
