Tarih öncesi devirlerde bolluğun ve rahmetin sembolü, koruyucusu olduğuna inanılan “ana tanrıça” Kybele heykeli, yaklaşık 50 yıl sonra 12 Aralık‘ta doğduğu topraklara dönecek.
Kültür ve Turizm Bakanlığından yapılan açıklamaya nazaran, Türkiye‘den kaçak yollarla İsrail‘e götürülerek satılan, uzmanlarca milattan sonra 3. yüzyıla tarihlendirilen Kybele, 10 binlerce kilometre seyahatinin akabinde ABD’den ana vatanına gelecek.
Kültür ve Turizm Bakanlığının ağır çalışmaları sonucu, 1700 yıllık Kybele heykeli, Türk Hava Yolları (THY) tarafından fiyatsız taşınarak 12 Aralık’ta Türkiye’de getirilecek.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un tanıtımını 13 Aralık’ta yapacağı heykel, İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek. Bir adak heykeli olan Kybele daha sonra Afyonkarahisar’a yeni yapılacak müzeye taşınacak
Rahmet ve bolluğun sembolü
Prehistorik devirlerden itibaren Akdeniz havzasında bilhassa Anadolu’da rahmet ve bolluğun sembolü ve koruyucusu “ana tanrıça” olarak tapınılan Kybele’nin iki yanındaki aslanlar, tabiat ve hayvanlar üzerindeki hakimiyetini sembolize ediyor.
Antik devir toplumsal ve dini ömründe şahısların olmuş ya da olmasını diledikleri istekleriyle ilgili ya da inandıkları tanrısal varlığı onurlandırmak üzere ilah ya da tanrıçalara adak sunarken tanrıyı onurlandırmak üzere tapınaklar ya da kutsal alanlara sunulan malzemeler “adak objesi” olarak değerlendirilirdi. Kişinin toplumsal ve ekonomik statüsüne nazaran adak nesneleri, kolay bir taş modülünden gösterişli bir heykele kadar farklılık gösterebiliyordu.
Sideropolisli Asklepiades’in Oniki İlah Ana’ya sunduğu, bir adak heykeli olarak tarihte bilinen Kybele’nin yazıt kısmında, “Hermeios’un oğlu Sideropolis’li Asklepiades adağı Oniki İlah Ana’ya dikti” sözü yer alıyor.
Türkiye’den 1970’li yıllarda İsrail’e kaçırılan Kybele heykeli, uzmanlarca milattan sonra 3. yüzyıla tarihlendiriliyor. İncelemelerde, kelam konusu heykelin tipolojik özelliği, kullanılan mermerin cinsi, personelliği ve yazıtından edinilen bilgiler ışığında kuvvetle Anadolu kökenli olduğu anlaşılıyor.
Evvel İsrail’e akabinde ABD’ye
Türkiye’den kaçak yollarla İsrail’e ulaşan Roma periyodu yapıtı Kybele, burada bir İsrail vatandaşı tarafından satın alındıktan sonra yurt dışına çıkarmak üzere 2016’da İsrail makamlarına müracaatta bulunan yapıtı elinde bulunduran kişi, heykelin Anadolu kökenli olduğunu beyan etti.
İsrail makamlarının eser fotoğraflarını Türkiye’ye iletmesiyle takibe başlayan Kültür ve Turizm Bakanlığı, eser ABD’ye ulaşmak üzereyken Anadolu kökenli olduğunu bildirdi. Lakin eser sahibinin heykeli bir müzayede meskeni aracılığıyla satmak istemesi üzerine Bakanlık ABD makamlarından bu satışın durdurulmasını talep etti.
Yapıtı elinde bulunduran kişi, bu takibin akabinde kendi malı olduğunu beyan ettiği heykele iyi niyetli bir alıcı olarak sahip olduğunu belirterek ABD’de dava açtı.
Kültür ve Turizm Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye’nin New York Başkonsolosluğu Kybele’nin iadesi konusundaki karşı savlarını mahkemeye taşıdı.
Heykelin, 1964’te Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunan ve ilin müzesinde sergilenen Kovalık yapıtlarına tipolojik benzerliğinin İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü uzmanlarınca bilimsel raporla vurgulanması üzerine, kolluk kuvvetleri uyumunda, Afyonkarahisar Müzesi Müdürlüğünce yapıtların çıktığı düşünülen bölgede 1960-1970’li yıllarda yaşayan şahısların bilgisine başvuruldu.
Tabirine başvurulan bireylerden birinin heykeli, fotoğrafını görmeden tanım ederek, kaçırılan Kybele heykelini öbür benzeri heykel fotoğraflar ortasından seçmesi, yapıtın Türkiye’de bulunduğunun destekleyici bir delilini oluşturdu.
Tabirler ve elde edilen evraklar sonucu, Konya’da yaşayan bir şahsın o periyot tarihi eser kaçakçılığı yaptığı belirlenirken Konya Müzesi Müdürlüğünce bulunan savcılık dokümanlarıyla Afyonkarahisar’da anılan bölgede kaçakçılık hareketleri ve benzeri yapıtların yasa dışı edinimine ait ek kanıtlar sağlandı.
Bilimsel deliller ve yapıtın ortaya çıkarıldığı yıllarda bölgede yaşayan görgü şahitlerinin sözleri ile Afyonkarahisar’daki kaçakçılık olaylarına ait evraklar Kybele heykelinin Türkiye’ye ilişkin olduğunu doğruladı.
Türkiye’nin süratli ve titiz takibi sonucu, ABD’de dava görülmeye başlamadan eser sahibi Kyble heykelini uzlaşmacı bir hal göstererek Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Yasemin Kalyoncuoğlu
Haberler.com
