Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) İlahiyat Fakültesi İslam Tarihi ve Sanatları Kısmından emekli olan ve akademik hayatı boyunca Anadolu Selçuklu ile Osmanlı devirlerine ilişkin çok sayıda türbeyi kayıt altına alan 76 yaşındaki Prof. Dr. Hakkı Önkal, emekliliğinde ise Beylikler Devri’ne ilişkin türbelerle ilgili çalışmasını tamamladı.
Konya’da doğan ve 1985 yılından itibaren Dokuz Eylül Üniversitesinde dekanlık, dekan yardımcılığı, kısım başkanlıkları üzere çeşitli misyonları yürüten Önkal, 2011’de emekliliğe ayrıldı.
Akademik hayatının birinci devirlerinden itibaren türbe mimarisi çalışmalarıyla dikkati çeken Hakkı Önkal’ın, yeterlilik çalışması kapsamındaki birinci asistanlık tezi “Selçuklular ve Karamanlılar Dönemi Konya Türbeleri” oldu.
Prof. Dr. Hakkı Önkal, yaklaşık 3 yıl boyunca bu periyoda ilişkin türbeleri sanat tarihi çerçevesinde, türlü taraflarıyla araştırdı.
Erzurum Atatürk Üniversitesinde 1973 yılında başlayan ikinci asistanlık devrinin tez konusu ise “Anadolu Selçuklu Türbeleri” olan Önkal, yaklaşık beş yılda tamamlanan eser için Anadolu’nun birçok merkezine giderek türbeleri inceledi.
Hakkı Önkal, 1978-1982 yılları ortasında ise Osmanlı hanedan üyelerine ilişkin türbeleri araştırdı.
Çoğunluğu İstanbul’da bulunan kelam konusu türbelerde tüm zorluklara karşın çalışan Önkal, 51 yapıyı inceleyerek hazırladığı “Osmanlı Hanedan Türbeleri” isimli doçentlik tez çalışmasını tamamladı.
Kitap olarak 1992 yılında Kültür Bakanlığınca yayımlanan eser, fotoğrafları yenilenip, 20 türbe daha ek edilerek Atatürk Kültür Merkezince 2017 yılında ikinci baskı olarak yayımlandı.
Prof. Dr. Önkal’ın 1988 yılında profesörlük tezi olan “Tire Türbeleri” isimli çalışması ise Kültür Bakanlığınca 1991 yılında basıldı.
Emeklilik devrinde de türbeleri araştırmaya devam eden Hakkı Önkal, “Osmanlı Hanedan Türbeleri” isimli çalışmasının 2017 yılında ikinci baskısının tamamlanmasının akabinde Beylikler Devri’ne ilişkin türbeleri çalışmaya başladı.
Önkal’ın yaklaşık 2 yıllık çalışmanın akabinde hazırlanan “Beylikler Devranı Beyefendi Türbeleri” kitabı Atatürk Kültür Merkezi tarafından basılarak ekim ayında yayımlandı.
İsmi türbelerle anılan ve ilerleyen yaşına karşın araştırmaktan vazgeçmeyen Prof. Dr. Hakkı Önkal, tarihi mescitlerle ilgili çalışma yapmayı da amaçlıyor.
“Kendimi türbelere adadım”
Hakkı Önkal, AA muhabirine yaptığı açıklamada, türbelerin büyük ölçüde Türk geleneği olarak kabul edilebileceğini söyledi.
Önkal, “Mimarlık tarihimizde türbeler değerli bir yer tuttuğu için Anadolu Selçuklu periyoduna ilişkin türbeleri doktora tezi olarak hazırladım. Daha sonra da Osmanlı hanedanlarının türbeleri üzerinde çalışmalarımı sürdürdüm ama benim çalışmalarımın büyük ölçüde yükünü türbeler teşkil etti. Bugüne kadar yayınladığım 100’e yakın eserler dikkate alındığında neredeyse yüzde 90’ı türbelerle ilgili. Bir bakıma kendimi türbelere adadım.” diye konuştu.
Emeklilik periyodunda de çalışmalarına devam ettiğini anlatan Önkal, şunları söyledi:
“Emekli olduktan sonra talih tahminen de Atatürk Kültür Merkezi, “Osmanlı Hanedan Türbeleri” kitabımın 2. baskısını yapmak istedi. Yenilenmiş, düzeltilmiş, renkli fotoğraflarıyla desteklenmiş bu kitaplar yayımlandı. Bu ortada 2 devir ortasındaki Beylikler periyodunun eksik kalmış olmasından hareketle ‘Beylikler Devranı Beyefendi Türbeleri’ formunda bir kitap hazırlamam önerildi. Yaklaşık 3 yıl süren çalışma sonunda yapıtı tamamladım. Ekim ayında da kitap yayınlandı.”
Prof. Dr. Hakkı Önkal, Beylikler periyodundaki türbelerde Kayseri ve Sivas’taki yapıtların daha dikkat cazibeli hoşlukta olduğuna tanıklık ettiğini belirterek, Batman’ın Hasankeyf ilçesindeki Zeynel Beyefendi Türbesi’ni ise “muhteşem” olarak nitelendirdi.
Böylesine kıymetli yapıtları tanıtmaktan duyduğu memnuniyeti lisana getiren Önkal, şöyle devam etti:
“Büyük ölçüde Anadolu’da gelişen Osmanlı periyodunu de kapsayacak formda türbe mimarisinin gelişimini, muhakkak başlı tiplerini, mimari özelliklerini, kitabelerini bu kitaplar sayesinde tanıtma fırsatını bulduğumu düşünüyorum. Bu bahse merak duyanlar büyük ölçüde türbe mimarisinin gelişimini bu kitaplarla takip etme imkanına sahip oldular. İster hanedan üyelerine sahip olsun ister beyefendilere ilişkin olsun bu türbelerin o devri net bir halde ortaya koyabilecek ve bu mimari gelişim sürecini çarçabuk anlamamıza imkan verecek yapılar olduğunu düşünüyorum.”
Hakkı Önkal, kitaplarının yayınlanmasını sağlayan Atatürk Kültür Merkezi yetkililerine teşekkür etti.
Kaynak: Anadolu Ajansı / Halil Fidan
Haberler.com
