ÖZAY ŞENDİR – Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Lideri Biden ile görüşmesini “samimi ve yapıcı” olarak nitelendirdi. Erdoğan F-16 tedariki konusunda “Kendilerinden olumsuz bir yaklaşım görmedim. Tam tersine tekrar bununla ilgili de savunma bakanlarımız birbiriyle görüşecekleri üzere dışişleri bakanlarımız da muhataplarıyla görüşerek inşallah iki ülke alakalarını ilgilendiren bu hassas mevzuyu da neticelendirmeyi umuyoruz” dedi.
Erdoğan, İtalya’nın başşehri Roma’daki G20 Tepesi dönüşünde uçakta gazetecilere açıklamalarda bulundu, sorularını yanıtladı. Erdoğan’ın değerlendirmeleri özetle şöyle:
GLOBAL ENFLASYONLA UĞRAŞ: G20 Roma Doruğunu hamdolsun muvaffakiyetle tamamladık. Tepe kapsamında, global ekonomik gelişmeleri ele aldık. Salgının olumsuz ekonomik tesirleri hala devam ediyor. Bilhassa emtia fiyatları ve borçluluk oranlarının önemli oranda yükseldiğini görüyoruz. Global enflasyon baskısı da birebir halde giderek artıyor. Bu çerçevede ekonomilerimizin dayanıklılığını artırmak maksadıyla ne üzere tedbirler alabileceğimizi değerlendirdik. Global enflasyonla uğraşta iş birliğinin ehemmiyetine değindik. Ayrıyeten, koronavirüs salgınının global sıhhat sistemine olan tesirleri üzerinde fikir alışverişinde bulunduk. Aşı probleminde süregiden adaletsizliğin ve ayrımcılığın önlenmesi gerektiğini vurguladık. Şu an klinik deneyleri yapılan TÜRKOVAC aşımızı, onaylanınca, milletimizle birlikte insanlığın da istifadesine sunacağımızı söz ettik… TÜRKOVAC’ta inşallah bu yıl sonuna kadar üretime tam manasıyla geçtiğimizde rastgele bir kıskançlık yapmadan bunu dünya ile paylaşacağız. Dünya ile bunu paylaşırken de adeta “Siz yapmadınız ancak biz yapıyoruz” bildirisi vereceğiz… TÜRKOVAC seri üretime girdikten sonra nşallah dünyada istikrarları biraz değiştiririz.
BİDEN İLE TOPLANTI: Sayın Biden ile samimi ve yapan havada bir toplantı yaptık. Toplantıda Mevlüt Beyefendi, İbrahim Beyefendi ve Hakan Beyefendi benimle birlikteydiler. Kendisinin yanında da Dışişleri Bakanı ile güvenlik ve istihbarattan sorumlu isimler vardı. Toplantıyı pek olumlu bir havada devam ettirdik. Afganistan, Suriye, Libya ve Doğu Akdeniz bahislerinde iş birliğimizi güçlendirmenin yanı sıra bilhassa de ekonomik bağlarımızı çok daha ağır bir formda devam ettirme kararı aldık. Hazine ve maliye bakanlarımıza muhataplarıyla çok daha sık görüşmelerini söyledik. Böylelikle inşallah iktisatta ikili ticaret hacminde 100 milyar dolar gayemize ulaşırız.
F-16 TEDARİKİ: NATO ittifakı ve stratejik paydaşlık bağlamında atılacak adımları da istişare etme fırsatını bulduk. Hepsinden öte tabi bizim bu F-35 bahsimiz var. Malum bizim 1 milyar 400 milyon dolarlık yaptığımız bir ödeme var. Bununla ilgili olarak da F-16 tedarikini müzakere ettik. Bu bahiste da kendilerinden olumsuz bir yaklaşım görmedim. Tam bilakis yeniden bununla ilgili de savunma bakanlarımız birbiriyle görüşecekleri üzere dışişleri bakanlarımız da muhataplarıyla görüşerek inşallah bu hassas mevzuyu da neticelendirmeyi umuyoruz. Biden “Çok kısa vakitte sonuç alamayabiliriz. Biliyorsunuz iki farklı kısımdan, Temsilciler Meclisi ve Senato’dan geçiyor. Malum, durum 50-50 ancak ben elimden geleni yapacağım” dedi. Ben de kendisine “Bunu başarabileceğinize inanıyorum, şu anda tartının sizde olduğunu görüyorum” dedim. İnşallah savunma bakanlarımız da birbirleriyle görüşmeleri devam ettirecekler. Bugünkü toplantıya katılan arkadaşlarımızın bu işi yakın markajda tutmasıyla inşallah bunu nihayetlendirirsek, burada iki tane değerli başlığımız olacak; biri tedarik, biri de elimizdeki F-16’ların modernizasyonu. Bunların da o ortada inşallah yapılma durumu kelam konusu olacak.
BİDEN’A İKİ KİTAP: Gerek benim Daha Adil Bir Dünya Mümkün kitabımı gerekse Türkiye’nin Yeşil Kalkınma İhtilali kitabını Sayın Biden’a ikram ettim. Türkiye’nin Yeşil Kalkınma İhtilali kitabında benim bir takdim yazım bulunuyor. Biden’a “Biliyorsun ben de çevreciyim” dedim. Biz bu kitapları verince o da “Ben de size kendi kitabımı takdim edeceğim” dedi. Onun da vefat eden oğlu hakkında yazdığı bir kitabı var.
ATMOSFERE NAZARAN DEĞİŞİYOR: (BM Doruğu sonrası Biden için “Kendisiyle iyi başladık diyemem” kelamı hatırlatılarak “Bu görüşmeden sonra bu kanaatiniz değişti mi?” sorusu üzerine) Tabi kurallar atmosfere nazaran değişiyor. BM sırasında farklı beklentilerimiz vardı. O farklı beklentiler olmayınca olay biraz daha farklı bir duruma yanlışsız gitti. Bu görüşme için medya da “20 dakikalık bir görüşme olacak” diyordu. Bizim görüşme 1 saat 10 dakika sürdü… O müddette de protokol daima geldi gitti, geldi gitti, onlara bir iki kere kaş göz yaptı. En sonunda da bir yerde artık görüşmeler vardı, bir taraftan da toplantı başlamıştı, çabucak onlara gitmek zorunda olduğumuz için başka programlara geçmek durumunda kaldık. Onun için BM Genel Kurulu’nun olduğu periyottan bu yana farklı bir sürecimiz oldu. Artık tabi bizim Türkevi tam BM’nin çapraz karşısında. İnşallah gün ola harman ola. Konuk ederiz, orada da görüşmemizi yapabiliriz, o da olur. Niçin olmasın. Ayrıyeten güvenlik, savunma, ticaret, terörle çaba ve bölgesel mevzular başta olmak üzere aramızdaki bütün mevzularla ilgili ortak bir sistem kurulması konusunda mutabık kaldık, anlaştık.
OPERASYONDA GERİ ADIM ATILMAZ: (Suriye’ye muhtemel operasyon) Operasyonun yapılması gerektiği vakitte tabi ki operasyon yapılır. Ondan geri adım atılmaz… Şayet karşımızda bir terör örgütü olan PKK/PYD/YPG varsa, ne gerekiyorsa biz bunu yaparız. Bunu aslında kendilerine her vakit söyledik ve söylüyoruz. Bundan sonraki süreçte de NATO’da müttefiksek ortağımızın bu türlü bir şeye tevessül etmemesi gerekir. Yeniden birebir formda Türkiye’nin temel önceliklerinden olan bu problemde bir arada çalışmamız gerektiği konusunda bugün de mutabakata vardık. Orada da kendilerinin olumsuz bir yaklaşımı olmadı.
HİNDİSTAN’LA BU TÜRLÜ BİR ADIM BİZİ ÜZER: (S-400 yaptırımları ve S-400 alan Hindistan’a F-21 fabrikasının kurulması) Ben Roma’daki görüşmemizden sonra bu türlü bir şeyin olmadığını görüyorum. Şu anda gerek Dışişleri Bakanımız gerek Savunma Bakanımız muhataplarıyla yapacakları görüşmelerle bu işi neticelendirirler ve biz de kendisiyle ayrıyeten yapacağımız görüşmelerle işi yakın takibe alırız. Tabi Hindistan sorunu değerli. Zira Hindistan NATO’da değil ancak Türkiye NATO’da, senin ortağın. Hasebiyle NATO’daki ortağınla bu türlü bir şeye girmiyorsun, NATO’da olmayan Hindistan’la bu türlü bir adım atmaya kalkıyorsun. Bu natürel bizi üzer.
Macron’dan özel temsilci önerisi
Macron ile olan görüşmemizde 5-6 ana başlık vardı. Bunların merkezinde tabi Libya vardı. Libya ile ilgili Berlin Konferansı’nın bir benzerini Paris’te yapmak istiyor. Bu bir yerde durumdan görev çıkarmak üzere oluyor. Bizim oraya ısrarla eş lider olarak gelmemizi istiyor. Dedim ki “Berlin’de esasen biz bu konferansı yaptık. Kaldı ki buraya kimi davetleriniz var; mesela Yunanistan, mesela İsrail, mesela Kıbrıs Rum bölümü… Bunların katılacağı bir Paris Konferansı’na biz katılamayız.” Durdu ve “Bir çalışma yaptırsak bunun üzerinde, özel temsilciler belirlesek” dedi. Ben de “Şartımız bu, bir kez bunlar olmayacak. Şayet Yunanistan buraya gelecekse özel temsilci falan da göndermeye gerek yok. Burada çok ısrarcı durumundaysanız özel temsilcileriniz kim, bunları da görelim lakin burada Yunanistan, İsrail ve Kıbrıs Rum kısmı olacak olursa bunu zati yapamayız” dedim. Birincisi bu. Artık o da isimler verecek, biz de isimler vereceğiz, arkadaşlar ortalarında görüşme yapacaklar. Lakin tabi bu koşullarımız yerine gelmedikten sonra olmaz.
AFGANİSTAN İÇİN UĞRAŞIMIZ VAR: Bir öbür mevzu Afganistan problemi. Afganistan ile ilgili de malum, askerimizi çektik, askerimiz artık orada yok. Tabi bunların badireleri var; orada vakit zaman Fransızlar olabilir, bunların oradan alınması üzere… Dedik ki biz şu anda Katar’la çalışıyoruz, bir uğraşımız var ve bizim Afganistan’da Afganistan halkını yalnız bırakmak üzere bir niyetimiz yok. Ondan sonra güney Kafkasları gündeme getirdi. Dedik ki biz geçen hafta oradaydık ve güney Kafkaslar’da da şu anda atılan olumlu adımlar var ve bu olumlu adımları da Sayın İlham Aliyev kardeşimiz kararlı bir halde sürdürmek istiyor. Hatta Paşinyan’la da görüşmesi oldu. Bu görüşmede de bölgede 6’lı bir platform oluşturalım konusu gündeme geldi… Bizim kederimiz, bu da olursa isabetli olur. Macron’a bizim askerlerimizin eğitmen olarak ve Libya’nın ulusal hükümeti ile mutabakatlı halde orada bulunduğunu da bir sefer daha tabir ettim.
DEDEAĞAÇ’TA ÜS RAHATSIZ EDİYOR: (Yunanistan’ın Fransa’dan Rafale uçak ve fırkateynler alması ile çatışma durumunda Yunanistan ile hareket etme istikametindeki anlaşma) Sayın Biden’a da Macron’a da bu mevzuyu söyledik. Dedik ki bu Dedeağaç olayı nedir? Burada bu türlü bir üssün kurulması bizi, halkımızı önemli manada rahatsız ediyor. Macron sahiplenemedi ve Rafale ile ilgili de “Onların parası var” dedi. Dedim ki “Bak seni aldatıyorlar. Bunların parası falan yok. Yalnızca Batı’ya 400 milyar avro borcu olduğunu biliyorum.” “Paraları var” dedi. Her şey para! Olağan bir de üs problemi var. Ancak bu gelişmelerle ilgili bizim bütün sıkıntımız Türkiye olarak güçlü olacağız.
SCHOLZ’A YABANCILIK ÇEKMEYECEĞİZ: (Almanya’da yeni koalisyon hükümetini kurmak için müzakerelerini sürdüren Olaf Scholz’a ait soru üzerine) Sayın Scholz bana nazaran sempatik biri. Alman idaresinde bakanlık yaptı. Aslında bize de yabancı değil. Yani SPD’nin içinde olan birisi ve ortak dostlarımız var. Zannediyorum biz çok fazla yabancılık çekmeyeceğiz. O da yabancılık çekmeyecek.
‘Motorunu temin etsek Atak’ta atağa geçeriz’
Berlusconi devrinden itibaren İtalya ile çok başarılı işler yaptık. Atak helikopterlerimizi İtalya ile anlaşarak aldık. Bilhassa Atak helikopterlerinde müşteri çok ancak bizim tek zahmetimiz, bu Rolls-Royce noktasında gerekli olan motoru istediğimiz ölçüde temin edemediğimiz için ihracatında maalesef çok çok başarılı olamıyoruz. Elimizde bol ölçüde Rolls-Royce motor olsa önemli manada ihracat yaparız. Bu periyotta inşallah onların motor teminini sağlamalarıyla biz Atak helikopter talebini karşıladığımız vakit savunma sanayiinde önemli manada bir sıçrama daha yapmış oluruz. Olay yalnızca İHA, SİHA, Akıncı’da kalmaz. Birebir vakitte Atak helikopterleriyle de dünyada farklı bir yere geliriz. Bunun dışında da ben Biden’ın buraya farklı yaklaşım göstermediğini, onun da olumlu bir yaklaşım yahut beklenti içerisinde olduğunu görüyorum.
Glasgow’a gitmekten neden vazgeçildi?
Cumhurbaşkanı Erdoğan, İskoçya’daki iklim tepesine neden gitmediğine ait soruyu da şöyle yanıtladı: “Glasgow’da düzenlenen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği bahisli Önderler Doruğu için talep ettiğimiz güvenlik protokolü standartları vardı. Bunlar milletlerarası bütün ziyaretlerimizde bize ve başka bütün önderlere her vakit uygulanan protokoldeki standartlardı. Lakin bize bunların son anda karşılanamayacağı söylendi. Daha sonra bizim geri çevrilen talebimizdeki standartların diğer bir ülke için istisnai olarak sağlanabildiğini öğrendik. Bu diplomatik teamüllere de uymuyordu. Bunu kabul edemezdik. İlgili ünitelerimiz net bir duruşla görüşmelerini sürdürdü. Sağ olsun Boris Johnson da süreçle ilgilendi. Birinci başta probleminin çözüldüğünü söz etti. Ama son anda bize geri dönüp İskoçya tarafının zorluk çıkardığını söyledi Taleplerimiz yerine getirilmeyince biz de Glasgow’a gitmekten vazgeçtik. Nihayetinde bu yalnızca kendi güvenliğimizle ilgili değil, ülkemizin prestijiyle da ilgili bir sıkıntıydı.
Milliyet
